“Farkındalık” (mindfulness), mevcut ana odaklanmak anlamına gelir. Yani farkındalık, mevcut hâliyle “deneyim”e odaklanmak ve dikkati korumak, duygu ve düşünceleri değerlendirmeye tabi tutmadan kabul etmek ve merakla gözlemlemek demektir. Bu ilk bakışta kolay görünebilir; ama ana […]
Sağlık psikolojisi içinde dört yaklaşım ayırt edilebilir: Klinik temelli sağlık psikolojisi, kamu temelli sağlık psikolojisi, topluluk temelli sağlık psikolojisi ve eleştirel sağlık psikolojisi. Klinik Temelli Sağlık Psikolojisi Klinik temelli sağlık psikolojisi daha çok araştırmaya dayalı […]
Sağlıkla ilgili geniş yelpazeye yayılan konuları (sağlıkla ilişkili davranışlar, hastalık etiyolojisi, hastalıkların tedavisi, sağlık hizmet sistemleri ve politikaları vb.) hakkında bilgi ve pratik üreten, psikolojinin alt disiplinidir. Sağlık ve hastalığın biyotıbbi modeline olan inancın yitirilmesi […]
Kültürel psikoloji; belirli bir kültürde ortaya çıkan sorunları araştırarak kültürel çoğunluk yoluyla globale ulaşmayı amaçlayan bir disiplindir. Kendini kültürel psikolog olarak tanımlayan araştırmacılar, kültürler arası psikologlara göre geleneksel deneysel ya da yarı deneysel yaklaşımları daha […]
Kültürler arası psikoloji; bireysel psikolojik ve sosyal fonksiyonellikler açısından kültürler arasında karşılaştırmalar yapan bir psikoloji disiplinidir. Kağıtçıbaşı ve Berry (1989) kültürler arası psikolojiyi “bireysel psikolojik ve sosyal işlevselliklerin çeşitli kültürler ve etnik gruplar arasında benzerliklerinin […]
Cinsiyetçilik kadın ve erkekler arasında varsayılan farklılıklara dayanarak toplumsal cinsiyet eşitsizliğini üreten bir ideolojidir. Cinsiyetçilik diğer sosyal bilim alanlarında daha çok ataerkil yani erkek egemen sistemi meşrulaştırmaya hizmet eden bir ideoloji ya da insanların birbirleriyle […]
Hem sosyal psikolojide hem de diğer sosyal bilim disiplinlerinde çok yaygın olarak toplumsal cinsiyetin tanımı cinsiyetle ilişkilendirilerek yapılmaktadır. Toplumsal cinsiyet kavramına aşina olmayanlar doğal olarak, cinsiyet kavramı varken neden toplumsal cinsiyet kavramına ihtiyaç duyduğumuz sorusunu […]
Kişinin hem başkalarının kendi hakkındaki düşüncelerini şekillendirmesi hem de başkaları aracılığıyla kendi hakkındaki düşüncelerini şekillendirmesi sürecidir. Yürütücü olarak benlik, yukarıda görüldüğü gibi kişinin kendi içinde gerçekleştirdiği bir benlik-düzenleme (benlikte değişiklikler yapma) sürecine işaret eder (ancak […]
Benlik-düzenlemesi benliğin kendisini veya içinde bulunduğu durumları değiştirme ya da dönüştürme kapasitesini ifade eder. Benlik normlar, hedefler, idealler ya da kurallarla temsil edilen standartlara erişmek için benlik-düzenlemesi yapar. Benlik-düzenlemesi düşünce ve duyguları kontrol altına alma, […]
Benlik-şemaları ile ilgili bölümde kendimizi çeşitli özellikler temelinde nasıl kurduğumuza odaklandık. Ancak benlik tanımlamamızda hangi özelliklerimizi sevdiğimizden ya da sevmediğimizden bahsetmedik. Bu başlıkta benliğimizle ilgili ne hissettiğimiz, yani benliğin duygulanımsal yanı, ele alınmıştır. Kendiniz hakkında […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr