Panoptikon, ünlü İngiliz filozof Jeremy Bentham tarafından tasarlanan bir tür hapishane modelidir. Panoptikon, bir hapishane modelidir. Bu hapishanenin merkezde büyük bir kule vardır. Bu kuleden mahkûmların odaları görülebilir. Mahkûmların odaları bu kulenin etrafındadır. İktidar, yani gardiyanlar […]
Kropotkin, Etik ve İnsan Doğası Kropotkin’in etik anlayışına bakacak olursak. Ona göre ahlak metafiziksel dogmalardan kurtarılıp bilim olarak incelenmesi en doğrusudur. Ayrıca biraz daha derine inecek olursak Kropotkin’in her ne kadar Bakunin ve Marx gibi […]
Cicero hayatı boyunca hep cumhuriyet yanlısı olmuştur fakat bunun sebebi halkın özgürlüğünü savunmak değil aristokrat sınıfın ayrıcalıklarını savunmaktır. Cicero bir novus homoydu. Yani doğuştan varlıklı olmayıp sonradan zengin olan insanlardan. Cicero’nun idealleri soylu sınıfın ideallerini […]
Derrida, Hahn’ın (2002, s.2-3) aktardığı gibi, “Yapı, Gösterge ve Oyun” adlı metinde kavrayışın (perception) bir kavram olarak şeylerin kendilerinden kaynağını aldığı ve sezgiye dayandığı görüşüne karşı çıkarak, mevcudiyetin kendisinin anlamında arandığını ve dilden bağımsız anlaşıldığını […]
Derrida’nın erken dönem yazılarında kullandığı pek çok kavramdan söz edilebilir. Onun düşüncesini ve dil konusundaki belirlemelerini ortaya koymada bu kavramları, tüm güçlüklere rağmen, çözümlemeye çalışmakta yarar vardır. Derrida’nın ilk yazılarında en önemli karşıtlık olarak konuşma […]
Derrida, en temelde Batı felsefe geleneğinin karşıtlıklardan oluşan felsefe yapma eğiliminin temelini çürütmeye girişir. Gerçekten de karşıtlık, yapıbozumun (deconstruction) başlıca ilgisini oluşturmaktadır. Yapıbozum, kendini varolan çeşitli felsefe anlatılarında gizli olan karşıtlıkların hiyerarşisini ortaya çıkarmakla sınırlandırır. […]
Bilinçten hareket eden bir ahlak ya da özgürlük filozofu olarak Sartre’ın, etik ile ontoloji veya varlık felsefesinin düşüncesindeki yakın ilişkisinden dolayı, aynı zamanda önemli bir metafizikçi olduğu söylenebilir. Satre, başyapıtı olan, “Fenomenolojik Ontoloji Üzerine Bir […]
Tıpkı etik değerlendirmelerin felsefeden, felsefi psikolojiden doğması gibi dini yanıtların da varlığa ilişkin metafizik tasvirlerden çıktığını söyleyen Jaspers, aynen Kant’ın yaptığı gibi geleneksel Tanrı argümanlarını eleştirir. Buna göre ateizmi olduğu kadar teizm, panteizm ve vahye […]
Jaspers, bilimlerden tek tek her birinin kendine ait bir konu alanını ayırıp böldüğünü ve bu konu alanına uygun düşen kendi yöntemini geliştirdiğini söyler. Buna bakılarak, çeşitli bilimlerin bir araya getirilmesi suretiyle, bütün bir gerçekliği kuşatan […]
La Mettrie’nin benimsediği materyalist ve determinist teoriden, birtakım manevi değerleri hayata geçirmenin, belli birtakım ideallerin peşinden koşmanın anlamlı olduğunu savunan bir etik görüş çıkmayacaktır. Çünkü irade özgürlüğünün, fizyolojik zorunluluk dikkate alındığında, anlamsız olduğu söz konusu […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr