İmam Gazâlî; aklın küçümsenmemesi gerektiğini, inancın bilgisinin bilinip tasdik edilmesi açısından önemli olduğunu belirtir. Kendisinden sonra Eş’ariliğin yaygın ve egemen bir zihniyete ve buna uygun dindarlık modeline dönüşmesine en büyük katkıyı sağlayan Gazali, Tanrı’nın varlığı, […]
Descartes’ın Felsefi Düşünceler’inin mutlak bir şüphenin kullanılmasıyla başladığı bilinmektedir. Descartes duyularn tanıklığını reddeder (Gördüğümüzü, duyduğumuzu, hareket ettiğimizi düşünürüz; ancak bunların bir yanılgı olduğunu anlarız), hatta matematik doğruları reddeder (Çünkü her şeye gücü yeten “kötü niyetli […]
Aristofanes (Aristophanes) milattan önce 456 ila millattan önce 386 yılları arasında yaşamış olan bir düşünür ve komedya yazarıdır. Komedyalarının büyük bölümü Atina’nın toplumsal, edebi ve felsefi yaşamıyla ilgilidir. Atina ile Sparta arasındaki Peloponnesos Savaşı da […]
Kimi bölümleri günümüze kalmış olan Babylonioi (Babilliler), İÖ 426’da Büyük Dionysos Şenliği’nde yazılmıştır. Şenliğe “müttefikler” adı verilen, ama gerçekte Atina’nın güdümünde olan kent devletlerinin delegeleri katılıyordu. Aristophanes bu oyunda zamanın demagogu Kleon’a saldırmakla kalmamış, “müttefikler”i […]
Ioannes Scotus Eriugena, bir Orta Çağ filozofu olarak, tıpkı çağdaşları gibi, en temelde Tanrı ile dünya arasındaki bağlantıyı kendisi için bir ilgi konusu yapmıştı. Daha önce de üzerinde durulduğu gibi, bu bağlantının en belirgin tarzı, […]
Doğanın üçüncü ayrımı olan “yaratılan ve yaratmayan”da işaret edilen ise, ilahi idealar tarafından yaratılan bireylerdir. Bunların hepsi birer yaratılan olarak belli bir nedene bağlı olarak varolmuşlardır. Bundan dolayı, varoluşlarına ilkece yüklenen amaçları doğrultusunda bir hayat […]
Bu noktada Spinozacı töz, nitelik ve görünüm kavramlarına bakmak gerekir. Töz (substantia), kısacası, nedeni kendi içinde olan, kendisi kendi aracılığıyla kavranandır. Görünüm (modus) ise kendi aracılığıyla ve kendinde kavranan değil, aksine tözün görünümü olarak tanımlanır. […]
Spinoza’daki insan anlayışının felsefi sistemiyle, kurduğu geometrik metafizik bütünlükle doğrudan bağlantılı zorunlu bağlamları vardır. Töz anlayışı, evreni bir zorunlu bağlantılar sistemi olarak tekci anlayışla açıklamak üzere kurulur ve bütün varlıklar Tanrı’dan başka bir şey olmayan […]
1933 yılında Tarski 100 sayfadan uzun Lehçe bir makale yayımlar ve bu makalesinde biçimsel diller için doğruluğun matematiksel bir tanımını sunar. Makale “The Concept of Truth in Formalized Languages” adıyla 1956 yılında İngilizceye çevrilir. Doğruluk […]
Alman düşünürü Feuerbach, düşüncecilikle eytişimsel özdekçilik arasında bir düşünsel köprü olmuştur. Feuerbach’ta kaba özdekçilik, eytişimsel bir yola yönelmiştir. Ona göre, din, insanın kendi kendisine gösterdiği bir saygıdır. Ne var ki insan bu erdemini, din adı […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr