Felsefe hakkında her şey…

Felsefe Tarihi Nedir?

12.11.2019
53.443
Felsefe Tarihi Nedir?

Felsefe tarihi; birtakım olayları, birtakım hayat hikayelerini, birtakım görüşleri art arda sıralayarak bildirmek değildir. Felsefe tarihi varoluş sorununu çözmek ya da deneyim dünyamızı bizim kendimize anlaşılır kılmak için yapılmış olan farklı girişimlerin bağıntılı bir açıklamasını vermeyi amaçlar.

Mantıksal insan düşüncesinin en erken başlangıcından günümüze dek gelişiminin öyküsüdür; felsefi kuramların salt zamandizinsel bir sıralaması ve açımlaması değil, ama bunların birbirleri ile içinde üretildikleri zamanlar ile ve onları sunan düşünürler ile ilişkileri içinde bir incelemesidir.

Her düşünce dizgesi az çok içinde doğduğu uygarlığa, önceki dizgelerin öz yapılarına ve yazarının kişiliğine bağımlıyken, o da kendi payına çağının ve onu izleyerek çağların anlayış ve kurumları üzerinde gizli bir etki uygular. Felsefe tarihi her dünya görüşünü kendi uygun çerçevesi içerisine yerleştirmeye, onu şimdisinin, geçmişinin ve geleceğinin entelektüel, politik, ahlaksal, toplumsal ve dinsel etmenleri ile bağıntılamaya çabalamalıdır. Ayrıca insan spekülatif düşüncesinin tarihindeki ilerleme çizgisini izlemeye, felsefe denilen zihinsel tutumun nasıl doğduğunu göstermeye, önerilen değişik soruların ve çözümlerin nasıl yeni soruları ve yanıtlan kışkırttığını göstermeye, ve her bir evrede ne gibi bir ilerleme yapılmış olduğunu belirlemeye çalışmalıdır.

“Felsefe tarihi, ortaya çıkan türlü felsefelerde türlü gelişme derecelerinde yalnız tek bir felsefe bulunduğunu ve aynı zamanda bir sistemin dayandığı özel ilkelerin de ancak tek ve aynı bütünün dal budaklarından ibaret olduğunu açıkça ortaya koyar. Son gelen felsefe daha önce gelen bütün felsefelerin sonucu olup bunların hepsinin ilkelerini kapsamak zorundadır.” Hegel

Felsefi dizgeler kişisel, tarihsel ve kültürel bir boşlukta yer alan salt zihinsel etkinliğin ürünleri değildirler; tersine bireysel felsefi dehaların başarımlarıdırlar ki yalnızca yazarlarının huy ve kişiliklerini değil ama benzer olarak içinde yaşadıkları kültürel, tarihsel ve felsefi ortamı da yansıtırlar. Her dizge onun hem öğretisel önemini hem de yapısal örgütlenmesini belirleyen sayısız etkinin yakınlaşma noktasıdır. Bu etkilerden kimileri salt entelektüel ve felsefidir.

Felsefenin kişisel düşüncenin yansıması olduğu düşüncesi William James’in pragmatizminin ilk bölümünde yoğun olarak savunulmuştur. James, “Felsefe tarihi, insan oluşumunun kapsamı içerisindedir.” demiştir. Kişisel farklılıklar yalnızca felsefe alanında değil, edebiyat, sanat ve siyaset gibi alanların da temel belirleyicilerindendir.

Felsefe tarihi, felsefe problematiğinin gelişmesini gösterir ve bu gelişmenin mantıksal düzenini kavrar. Bundan böyle felsefe tarihinin kendisi de bir felsefe disiplinidir. Felsefe tarihi bize; felsefenin ne olduğunu, insan bilinç ve kültürünün gelişmesinde felsefenin ne gibi yeri olduğunu gösterir. Bununla da birlikte felsefe tarihi, felsefe üzerine felsefe yapmak olur.

Sokrates’in zamanından beri tarih birçok büyük filozofa tanıklık etti. Bunların birçoğunu sitemizin Filozoflar başlığımızda bulabilirsiniz. Bir felsefe sitesi meseleye tarihsel yaklaşıp söz konusu filozofları kronolojik olarak sıralayarak bunların felsefeye yaptıkları katkıları inceleyebilir. Bizler de öyle yapmaya çalıştık. Tarihe yönelip belirli felsefi sorulara odaklanan bir yaklaşımdan ziyade meseleyi tarihsel çerçevede ele aldık.

Felsefe tarihi kendi içinde etkileyici ve önemli bir alandır; ayrıca felsefe klasiklerinin birçoğu aynı zamanda muazzam edebiyat çalışmalarıdır: Platon’un Sokratik diyalogları, Rene Descartes’ın Meditasyonlar’ı, David Hume’un “İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma”sı ve Nietzsche’nin “Böyle Buyurdu Zerdüşt”ü gibi örneklerden de anlaşılacağı üzere, bu gibi eserlerin tümü, hangi standarda göre olursa olsun, ilgi uyandırıcıdır. Felsefe tarihi üzerine çalışmak büyük bir öneme sahip olmakla birlikte, bizim buradaki hedefimiz sizlere yalın biçimde felsefe tarihini açıklamaktır.

Herhangi bir ciddi felsefe çalışması tarihsel ve konu temelli çalışmanın bileşimini içerir; çünkü daha önceki filozofların argümanlarını ve hatalarını bilmemek, konuya ilişkin temelli bir katkı yapabilme umudunun ortadan kalkması demektir. Tarihin bilgisi olmadan filozoflar asla ilerleyemezlerdi: daha önce yapıldığının farkında olmadan, aynı hataları tekrarlayıp dururlardı. Buna ek olarak, birçok filozof kendi kuramını kendinden öncekilerin çalışmalarındaki yanlışları görerek geliştirir. Ancak bunun gibi bir web sayfasında her bir özgün düşünürün çetrefilli çalışmalarının hakkını vermek kısmen de olsa mümkündür. Her bir bölümün ardından belirtilen Kaynaklar, burada tartışılan sorunlara daha geniş, tarihsel bir çerçeveden bakmaya yardımcı olacaktır. Bu nedenle lütfen öncelikle aşağıdaki başlıklarımızı, ardından da bu başlıkların her birinin altında yer alan Kaynaklar’ımızı inceleyiniz.

FELSEFE TARİHİ

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı; Ernst von Aster’in Ders Notları

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...