Felsefe hakkında her şey…

Emile Durkheim

04.11.2019
Emile Durkheim

Émile Durkheim, 15 Nisan 1858 ila 15 Kasım 1917 yılları arasında yaşamış olan ve ampirik araştırmayı sosyolojik teoriyle birleştiren güçlü bir sosyal bilim metodolojisi geliştiren Fransız sosyal bilimci, sosyolog ve filozoftur.

Emile Durkheim, Yahudi kökenli Fransız’dır. Durkheim modern sosyolojinin kurucularından birisi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Fransız sosyoloji okulunun da kurucusudur.

Fransız sosyolog Durkheim, 15 Nisan 1858’de Fransa’nın Almanya sınırında bulunan Lorraine bölgesinde, Épinal şehrinde dünyaya gelmiştir. Ailesinin uzun bir geçmişi olan hahamlar soyundan gelmesi ve babasının da bir haham olması sebebiyle erken yaşlarında aile geleneğini sürdürmek üzere haham olmak için İbranice öğrenmiş, Eski Ahit ve Talmut üzerine çalışmalar yapmıştır. Bu arada seküler bir eğitim de almıştır.

Ergenlik çağında kısa bir süre Katolik inancına ilgi duymuş; fakat çok geçmeden tüm dini bağları reddederek agnostik bir tutum sergilemiştir. Agnostisizm, Durkheim’ın ilerideki sosyolojik incelemelerine de yansıyacaktır.

Bu bağlamda dinsel fenomenleri anlama çabasından dolayı Durkheim, din sosyolojisine özel bir önem atfetmiş, bu alanda yazdığı birçok makalenin yanı sıra din sosyolojisinin kurucu metinleri arasında yer alan “Dinsel Yaşamın İlkel Biçimleri”  adlı eseri hazırlamıştır.

Émile Durkheim kişisel olarak sürdürdüğü dinsel eğitiminin yanı sıra Épinal Koleji’nin de başarılı bir öğrencisiydi. Kolejdeki (ortaokul) başarısının neticesi olarak Fransa’nın en iyi liselerinden biri olan Paris’teki Louis-le-Grand Lisesine kabul edildi. Burada, Fransa’nın entelektüel seçkinlerinin geleneksel eğitim kurumu olan son derece itibarlı École normale supérieure’ün giriş sınavlarına hazırlandı ve 1879’da başarılı bir sonuç aldı.

Durkheim, Birinci Cumhuriyet (1792-1804) döneminde kurulan (1794) ve Üçüncü Cumhuriyetin (1870-1940) öncü entelektüel ve siyasi figürlerini yetiştiren École normale supérieure’de, filozof Henri Bergson, Maurice Blondel, sosyalist düşünür Jean Jaurès gibi dönemin önde gelen entelektüelleriyle aynı sıralarda eğitim gördü.

DURKHEIM’IN SOSYOLOJİSİ

Émile Durkheim’ın akademik anlamda ilk sosyolog olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bunun nedeni, diğer düşünürlerden farklı olarak Durkheim’ın sosyolojinin üniversitede meşru ve bağımsız bir disiplin olarak kabul görmesi için mücadele vermiş olmasıdır. Nitekim Durkheim’ın çabaları, 1913’te Sorbonne Üniversitesinde müstakil bir sosyoloji kürsüsünün kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Böylece sosyoloji, üniversitede özerk bir disiplin olarak tanınmıştır.

Émile Durkheim

Émile Durkheim heykeli

Durkheim toplumbilimi kendi olgularını kendi ön dayanaklarıyla işleyen bir bilim durumuna getirdi. Auguste Comte’un fiziği, Herbert Spencer’in biyolojiyi örnek alıp inceledikleri toplumsal olaylar ona göre yalnız kendi türünden olaylarla açıklanabilir, toplumsal olay bireye bağlı ve bireyle başlayıp biten bir süreç değildir.

Toplumsal olay bireyi aşkındır, birey ona katılır. Her birey için toplumsal olaya katılmak kaçınılmaz bir zorunluluktur. Çünkü toplumsal olaylar; genel zorunlu bireyi ve bireyler arası ilişkileri belirleyen din, ekonomi, hukuk, ahlâk, siyaset, bilim ve sanat türünden olaylardır.

Durkheim bireyi bireyselliği toplum içinde tümüyle eritmez. İnsanın kendine özgü bireyliğini ve topluma özgü toplumsallığını saptar. İnsan genel doğruları hazırca, tartışıp araştırmadan toplumdan alır. Bu doğrular: bireyin, kendisi, başkaları, insanlar arası ilişkiler, doğa, evren olguları üzerine yargılarına temel dayanak olur.

Toplum bir başka yanıyla da insana ilişkin her kurumun temeli olup doğal bir bileşimdir. Kurumlar örneğin din ve Tanrı anlayışı da topluma bağlıdır ve onunla birlikte gelişip evrimleşir.

Durkheim bilgi anlayışında toplumun görüşünü örnek alır. Bilgide en genel kavramlar tek tek şeylerin tümünden bağımsız olmayıp tersine onlara uygulanabilen, topluma ilişkin kavramlar olduklarından en geçerli kavramlardır. Bunların mutlak, öncesiz sonrasızca doğru ve kesin kavramlar oldukları da söylenemez. Bilginin temel taşları olan genel kavramlar toplumla birlikte zaman ve uzam bağlamında değişip gelişen kavramlardır.

Din sosyolojisi ile ciddi olarak ilgilenen Durkheim’in eserlerinin bir kısmı Türkçeye çevrilmiştir.

Durkheim, Comte’un takipçisidir. Toplumu, Tanrı yerine koymuştur. Burada kasıt inançlı bir kimse davranışlarda bulunurken Tanrı’sını nasıl gözetirse birey’inde davranışlarda bulunurken toplumu aynı şekilde gözettiğidir.

İLGİLİ KONULAR:

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...