Sonuççuluk Nedir?
Sonuççuluk; sonuçsalcılık ya da teleolojik etik olarak da bilinen, bir eylemin ahlakiliğinin, o eylemin çıktılarına veya sonuçlarına bağlı olduğunu savunan ahlak felsefesi anlayışıdır. Bu anlayışa göre ahlaki olarak doğru bir eylem, iyi bir sonuç veya ürün ortaya koyan eylemdir.
Sonuççu teoriler, “Ne tür sonuçlar iyi sonuç sayılır?”, “Ahlaki eylemden öncelikle kim yararlanır?”, “Sonuçlar nasıl değerlendirilmelidir ve sonuçları kim değerlendirmelidir?” gibi soruları dikkate almalıdır.
Sonuççuluk, bir eylemin ahlaki değerinin, o eylemin bir dizi yazılı emir veya yasaya uygun olup olmadığına göre değil, potansiyel sonucuyla belirlenmesi gerektiği fikrini savunmaktadır. Örneğin suçsuz bir kişinin hayatını kurtarmak için yemin altında olunmasına ve kanunen suç olmasına rağmen yalan ifade vermek, sonuççu bir eylemdir.
Sonuççuluk; eudaimonizm ile birlikte, daha geniş bir teleolojik etik kategorisine girer. Sonuçsalcılar genel olarak bir eylemin iyi olduğunu, ancak ve ancak eylemin kötüye karşı daha büyük bir iyilik dengesi oluşturmasına, üretmesine veya üretme niyetinde olmasına bağlarlar.
Sonuççu teorilerden bazıları şunlardır:
Sonuççuluk Anlayışının Özellikleri
- Kuralcıdır,
- Eylem iyi ya da kötü değildir; eylemin sonucu o eylemi iyi veya kötü yapar,
- Eylemde, o eylemden etkilenenlere sağladığı fayda önemlidir, bu faydaya göre iyi ya da kötü belirlenir,
- Sonuçsalcılığın başlıca alt teorileri egoizm veya faydacılık anlayışlarıdır,
- Sonuçsalcılık kural veya politikaların faydalı olmaları ölçüsünde değerli olduğunu söyler.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım