Varlık Felsefesi
Varlık felsefesinin temel soruları, felsefenin ana disiplinlerinden birisi olan varlık felsefesine giriş metinlerinden birisidir. İnsan; ne olduğunu, nasıl olduğunu, nereden gelip nereye gittiğini, yerküreyi, güneşi, yıldızları ve evreni hep merak etmiştir ve bunlara dönük sorular […]
Bilinçten hareket eden bir ahlak ya da özgürlük filozofu olarak Sartre’ın, etik ile ontoloji veya varlık felsefesinin düşüncesindeki yakın ilişkisinden dolayı, aynı zamanda önemli bir metafizikçi olduğu söylenebilir. Satre, başyapıtı olan, “Fenomenolojik Ontoloji Üzerine Bir […]
La Mettrie (1709-1751) iki temel eserle ün kazanmıştır: Histoire naturelle de l’ame [Ruhun Doğal Tarihi] ve L’Homme machine [Makine İnsan]. Söz konusu iki eserde varlık felsefesi anlayışını biçimlendiren La Mettrie, bilimsel olgu ve teorilerin empirik […]
İbn Sînâ’nın varlık ve mâhiyet arasında yaptığı bu ayırımın bütün varlıklar için geçerli olup olmadığı sorusu, karşımıza filozofun vâcib-mümkün ayrımını çıkarmaktadır. İbn Sînâ insan aklının mutlak olarak varlık hakkında “vâcib (zorunlu)”, “mümkün” ve “imkânsız (mümteni‘-muhâl)” […]
Varlık kavramının aklın ulaşabileceği en genel ve açık seçik kavram olduğunu düşünen İbn Sînâ, öncelikle varlıkları, duyular yoluyla idrâk edilebilen varlıklar (mahsûs) ile yalnız akıl vasıtasıyla idrâk edilebilen varlıklar (ma‘kûl) şeklinde ikiye ayırmaktadır. Duyularla idrâk […]
İbn Sînâ’ya göre insan aklında (nefs) önsel olarak şekillenen (tertesimu fi’n-nefs irtisâmen evveliyyen) üç kavramdan söz edilebilir: Mevcut/var, şey ve zorunlu (ez-zarûrî). Aklın ilk hamlede kavrayıp anladığı bu kavramlar aynı zamanda en genel kavram özelliğini […]
Yukarıda yaptığımız alıntıdan hareketle temel sorunlara geçmeyi denemeliyiz. Olmak dediğimiz kelime üzerinde düşündüğümüzde yani bu kelimenin ifade ettiği anlamı kavramaya çalıştığımızda iki temel soruyu sormamız gerektiğini fark ederiz: Niçin ve nasıl? Yunan düşüncesi bu soruları şu iki kavram bağlamında açıklamaya […]
Etik, epistemoloji ve siyasete paralel olarak değerlendirilmesi gereken ontoloji bu disiplinlerin bir bütün hâlinde işlenmesini talep eder. Bunlardan bir tanesinin eksik olması ontolojinin bütünlüğünü zedelediği gibi felsefenin de bir sistem anlamında bütünlüğünü zedeler. Ayrıca bunların […]
Bu panorama içinde Sokrates öncesi dönemde varlık sorunu açımlamaya hazırız. İlk filozoflar olarak kabul edilen Miletos Okulu düşünürleri, Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes’i nitelemek için ‘doğa araştırmacısı’ tanımlaması kullanılır. Gerçekten onlar da kendilerine bu anlama gelen physikoi demiştir. […]
Bilindiği gibi Batı Felsefesi, Ege Havzasında yaklaşık olarak MÖ. 7. yüzyılda Thales’le (MÖ. 640-550) başlar. Thales’ten Sokrates’e (MÖ. 470/469-399) kadar felsefede önemli sorunlardan birinin ‘varlık’ olduğu görülür. ‘Varlık’ tüm var olanları kapsayan en geniş felsefi […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr