Bitki, hayvan ve insan olmak üzere bütün varlıkların ayrı ayrı ve bir anda yaratıldıklarını savunan öğreti. Yaratımcılık (kreasyonizm), metafizik bir öğretidir. Evrendeki bütün varlıkların ayrı ayrı yaratıldıklarını savunur ancak bu ayrılık özgül ve türsel bir […]
Evrimin sadece nitesel değişimlerle gerçekleştiğini ileri süren Henri Bergson’un öğretisi. Fransız düşünürü Henri Bergson (1859-1941), 1907 yılında yayımladığı ‘Yaratıcı Evrim’ adlı yapıtıyla, evrimin sadece nitesel değişimlerle gerçekleştiğini ileri sürmüştür. Evrimi sadece nicesel değişimlerden ibaret bulan […]
Yeni-Düşüncecilik. Bilimsel verilerle uyuşturulmaya çalışılan XIX. yüzyıl sonlarıyla XX. yüzyıl düşünceciliği. Türkçe yazımıyla yeni idealizm de denir. Yenihegelcilik’le anlamdaş sayanlar da var. İradeci metafizik de deniyor. Kimi felsefe tarihçileri de bu deyimle özellikle Benedetto Croce […]
Evrenin ve insanın önceden belirlenmiş olduğunu ileri süren anlayış. Bilimsel bilgilerden yoksun (cahil N.) bulunan insanlar, bütün olup bitenleri üstün bir gücün yönetimine (iradesine N.) bağlayarak yazgıcı bir anlayışa varmışlardır. Yazgı ya da alınyazısı, hiçbir […]
İmge kuramı olarak da bilinir. Doğru bilginin, nesnel gerçekliğin insan beynindeki yansıması olduğunu saptayan bilgi kuramı. Nasıl bilgi edinildiği sorunu felsefenin temel sorunlarından biridir ve felsefesel düşüncenin başlangıcından beri üstünde düşünülmüştür. Antik Çağ Yunan felsefesinde […]
İki değerli mantık da yanlış ve doğru kavramlarına dayanırlar. Örneğin Aristoteles’in biçimsel mantığı yanlış ve doğru kavramlarına dayanır. Bir önerme doğruysa o önermenin olumsuzlanması kesinlikle yanlış, yanlışsa olumsuzu kesinlikle doğrudur vb. Aristoteles, yanlış kavramını, gerçeklikle […]
Özellikle ruh ve bedenin ilişkileri hakkında ileri sürülen ve ruh ile beden arasında bir etkileşme olamayacağını savunan vesile nedenler sistemi. Bu teorinin, Descartes sistemi mantığı içinde yer aldığı ve bu filozofun çömezlerinden birçoğunun (L. Delaforge, […]
Pratikle doğrulanması gereken kuramsal önerme. Bilim, pratik doğrulanmalardan sezinlenen varsayımların yeni deneylere yol açmasıyla gelişmiştir. Herhangi bir varsayım, pratikle doğrulanarak gerçeklik ve geçerlik kazanır. Bilimsel varsayım, tanıtlanmış bir olgular dizisiyle temellenir, varbulunan tüm öteki bilimsel […]
Sonsuz ve sınırsızca değişen varlığın somut biçimleri. 1. Metafizik: Antikçağlı Parmenides’den beri varoluş (La. Existentia) deyimi bireysel olan’ı dile getirir ve tümel olan’ı dile getiren varlık (La. Esse) deyimine karşıt tutulur. Parmenides’den günümüze gelinceye kadar tüm […]
1. Etimoloji: eski bir Türkçe sözcüğü olan var’dan türetilmiştir. Fransızca ve İtalyancadaki karşılıkları, Hint-Avrupa dil grubunun olmak anlamını dile getiren es kökünden türetilmiştir. Bu kökten ilkin o vardır anlamında Skr. Asti ve Yu. esti sözcükleri […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr