Schelling’in yaşamı ve yapıtları

Tam adı Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling (1775- 1854) olan Schelling Almanya’nın Württemberg kesiminde, Leonberg’de doğdu. Aydın bir rahibin oğlu olarak iyi bir eğitim aldı. Daha küçük yaşlarda parlak bir öğrenci olduğunu kanıtladığı için on beş yaşında Tübingen Üniversitesinde felsefe ve ilahiyat eğitimine başladı. Orada her ikisi de kendisinden beş yaş büyük olan Hegel ve büyük romantik şair Hölderlin ile arkadaşlık yaptı. Üçü de Fransız devriminin bir yandaşı idiler. Genelde Spinoza, Kant ve Fichte başta olmak üzere çeşitli filozof­ların görüşleri üzerine ateşli tartışmalar yapmaktaydılar. Bu iki düşünürün düşünce yaşamının şekillenmesine katkıları olmuşsa da Schelling’in o sıralar bir Fichte izleyicisi olduğu görülür. 1793’de Mitler Üzerine başlıklı denemesi, 1794’te Genel Olarak Bir Felsefe Biçiminin Olanağı Üzerine adlı yazısı yayımladı. 1795’te yayımlanan Felsefenin İlkesi Olarak Ben Üzerine başlıklı yazısı Fichte felsefesine ilişkindir. Aynı yıl Dogmatizm ve Eleştiricilik Üzerine Felsefi Mektuplar başlıklı makalesi çıktı. Bu yazıda dogmatizm Spinoza, eleştiricilik ise Fichte tarafından temsil ediliyordu.

Fichte’nin felsefesi düşüncelerinin gelişimi bakımından bir başlangıç oluşturmakla birlikte, doğayı ahlaksal eylem için bir araç olarak görmesi Schelling’in onaylayabileceği bir görüş değildi. Bu nedenle Fichte’nin etkisinden kurtularak kendi özgün felsefesini bir doğa felsefesi biçiminde oluşturma yoluna girdi. Bu alana ilişkin görüşleri bundan sonraki bir dizi yayınında anlatım bulmuştur: Bu açıdan 1797’de Bir Doğa Felsefesine İlişkin İdeler, 1798’de Dünya Ruhu Üzerine, 1799’da Bir Doğa Felsefesi Üzerine İlk Taslak ve Bir Doğa Felsefesi Sisteminin Taslağına Giriş ya da Spekülatif Fizik Kavramı Üzerine başlıklı yapıtları yayınlandı. Bu yapıtlar erken gelişmiş bir zihnin ürünleri olarak da dikkati çekmektedir.

Okulunu bitirince bir süre asil bir ailenin özel öğretmenliğini yaptı ve 1798’de Fichte’nin önderliğindeki Jena Üniversitesine profesör olarak atandı. Orada gençliğinin idolü olan bu düşünürle meslektaş ve arkadaş olma şansını yakaladı 1802, 1803 yıllarında Hegel ile birlikte Eleştirel Felsefe Dergisi’ni (Kritisches Journal der Philosophie) çıkardılar. O sırada Hegel Schelling’in çömezi gibi görülüyordu. Nitekim Hegel’in ilk kitabı Fichte ve Schelling’in felsefelerinin bir karşılaştırılmasına ayrılmıştır. Bu arada Schelling, Goethe ve Schiller ile tanışma olanağını buldu ve Goethe ile yakın arkadaş oldular. Böylece Jena, Alman romantizminin de bir merkezi hâline geldi. Romantik devinim Schelling’in düşüncesi ve felsefesi üzerinde çok etkili olmuştur. Ona bir bakıma romantizmin filozofu diyebiliriz: Sanatın bireysel ve yüce değerinin önemini vurgulamada, anti- ussalcılık, organizma ve canlıcılık kavramlarının önemini vurgulamada Schelling’in aşkınsal idealizmi Alman romantik felsefesinin temel bir örneği hâline gelmiştir.

Schelling 1803-1806 yılları arasında yeni bir üniversite olan Würzburg’da dersler verdi. 1806’da Münih’teki Bilimler Akademisine bağlı güzel Sanatlar Akademisinin sekreteri oldu. Daha sonra felsefe bölümünün sekreterliğini üstlendi. 1827’de Münih Üniversitesinde Profesör olarak çalışmaya başladı. Son yıllarında Berlin Üniversitesinde dersler verdi ve 79 yaşında İsviçre’nin Bad Ragaz kentinde yaşama gözlerini yumdu.

Kaynak: MODERN FELSEFE II, s. 65-66, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2409 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1397