Kölelik Nedir, Ne Demektir?

Kölelik, kimi insanlara bir mal olarak başkalarının sahip olduğu, aşırı bir eşitsizlik biçimidir. Köle sahipliğinin yasal koşulları, değişik toplumlar arasında farklılık göstermektedir. Kimi zaman köleler, yasayla bütün haklardan yoksun bırakılırken, öteki örneklerde kölelerin durumları şimdiki “hizmetçilik” anlayışına daha yakındır. Aynı zamanda kimi toplumlarda köle olan bir insan için kölelik, sonsuza kadar sürecek bir durumken bazı toplumlarda kölenin bu durumdan kurtulabilmesi de mümkündür.[1]

Köleliğin Yasaklanması

Köleliğin insani ve ahlaki olmadığı ilk olarak aydınlanma çağında dile getirilmeye başlanmıştır. Köleliğe yönelik ilk kanunlar İngiltere’de ve ABD’de 19. yüzyılın ilk çeyreğinde, 1807 yılında çıkarılmış; daha sonra diğer Avrupa devletleri onları izlemiştir.

Avrupa’da İngiltere’den sonra köleliği ilk kaldıran devlet, Osmanlı İmparatorluğu’dur. Osmanlı’da kölelik, Sultan Abdülmecid döneminde 1847 yılında bir fermanla duyurularak yasaklanmıştır.

İstanbul’daki Fransız Büyükelçisi Vergeuennes’in damadı olan Baron de Tott kölelik konusunda şöyle demiştir: “İtiraf etmeliyiz ki kölelerine ve cariyelerine kötü davranan Avrupalılardır. Bunun sebebi de doğuluların köle satın almak için para biriktirmeleri, Avrupalıların ise para biriktirmek için köle satın almalarıdır.”

1926’da Milletler Cemiyeti bütün dünyada köleliği yasaklamış, daha sonra Birleşmiş Milletler de bu hükmü onaylamıştır.

Dipnotlar

[1] Sosyoloji, Anthony Giddens; s.256