Orta Çağ Felsefesi Tarihi
Osmanlı’da düşünce hayatı ve felsefenin konumunun sağlıklı bir şekilde değerlendirilebilmesi için öncelikle yapılması gereken şey, İslam düşüncesinin XIII. yüzyıldaki genel görünümüne kısaca bakmak olmalıdır. Hatırlanacağı gibi İslam dünyasında düşünce hareketi kelâm, tasavvuf ve felsefe olmak […]
On üçüncü yüzyıl, sadece çok büyük ve önemli filozofların ortaya çıktığı bir yüzyıl değildir. Elbette bu yüzyılda pek çok isim çok önemli başarılara imza atmıştır. Thomas Aquinas, hiç kuşkusuz bu dönemin en büyük filozoflarındandır. Ancak, […]
Bir düşünce hareketi olarak kelâmın ortaya çıkıp sistemleşmesine zemin oluşturan şartlar İslam toplumunda bir başka hareketin başlamasına da yol açmıştır. Gerçekleştirilen fetihler İslam coğrafyasının genişlemesi ve siyasi egemenliğin güçlenmesinin yanında bir de iktisadi büyüme ve […]
Bu hareketin geçmişi, ilgi alanına giren problemler bakımından sahabeler devrine kadar geri götürülebilirse de konusu, amacı ve yöntemi belli bağımsız bir disiplin haline gelmesi, yüz elli yıllık bir sürecin sonunda Abbasî halifesi Hârûnürreşîd (786-809) döneminde […]
İslam dünyasında ilk özgün ve olgun ürünlerini VIII-XIII. yüzyıllar arasında veren özel anlamıyla “felsefe” çalışmaları başlamadan önce, özünde İslam dininin inanç, ahlak ve hukuk ilkeleri temelinde ilmî ve fikrî tartışmaların yapılageldiği bilinmektedir. Fert ve toplum […]
Tabîiyye/tabiatçı felsefe, İslam düşünce tarihinde görülen felsefe ekollerinden birisidir. Deist bir yaklaşımı esas alan tabiatçı ekol, yaratıcı kudret olarak Tanrı’nın varlığını kabul ettiği hâlde peygamberlik ve din kurumunu reddeder. Bu tutumu nedeniyle İslam düşünce tarihinde […]
Âlemin ezelî olduğunu, dolayısıyla bir yaratıcısının bulunmadığını ileri süren felsefi akıma dehriyye denir. Dehriyye, adını “başlangıcı ve sonu olmayan zaman” anlamındaki “dehr” kelimesinden alan materyalist ve ateist bir felsefe ekolüdür. Nitekim “dehr” kelimesi “Dediler ki […]
İslam düşüncesinin Yunan felsefe ekolleri arasından ilk tanıştığı ekol ve akımlar Yeni Platonculuk, Yeni Pisagorculuk ve Hermetik din felsefesi olmuştur. Aristoteles felsefesinin tanınması ise yaklaşık bir asır sonra gerçekleşecektir. Aristoteles ve Platon diye Aristoteles’ten sonra tarih sahnesine çıkan bu […]
Kelâm ve tasavvufun ortaya çıkışıyla paralellik gösteren bir diğer gelişme ise “tecüme hareketi”nin başlamasıdır. Bir yandan fetihler neticesinde yeni karşılaşılan Helen, İran, Hint ve daha başka yabancı kültürlere karşı bireylerde uyanan doğal ilgi ve merakın […]
Kelâm, İslam toplumunun inanç ve düşünce bütünlüğünün korunması, başka inanç sistemleri ve kültürler karşısında İslam’ın üstünlüğünü gösterilmesi işlevini üstlenen bir ilim ve düşünce hareketidir. Kelâm, İslam dininin inanç ilkelerini sistemli ve rasyonel bir şekilde temellendirme, […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr