Türkiye’de Felsefi Düşünceye Katkıda Bulunan Felsefeciler

Türkiye’deki felsefe çalışmaları, 1933 yılında yapılan üniversite reformu sonucunda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde açılan felsefe bölümüyle kurumsal bir kimlik kazanarak üniversitede kürsü düzeyinde başlamıştır. Özellikle Cumhuriyet döneminde yurt dışına eğitim almaları için gönderilen gençlerin ülkeye dönmesinden sonra yerli felsefe çalışmaları, hız kazanmıştır.

Hasan Ali YÜCEL

Hasan Âli Yücel 17 Aralık 1897 ila 26 Şubat 1961 tarihleri arasında yaşamış olan Türk felsefeci, eski millî eğitim bakanı ve Köy Enstitülerinin kurucusudur.

Yücel, 1938 ila 1946 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı yapmış, çok yönlü kişiliğiyle Cumhuriyet’in eğitim, kültür ve siyaset hayatına çok değerli katkılarda bulunmuştur.

Bu kabulün gerisinde, kuşkusuz kısa sayılabilecek hayatına sığdırdığı programları ve ürettiği eserleri yatar. O, bu nedenle, anılmayı çok çok haketmiş Cumhuriyet büyükleri arasında yer alır. (https://www.felsefe.gen.tr/hasan-ali-yucel-kimdir/)

Nusret HIZIR

Tam adıyla Abdülbaki Nusret Hızır, 1899 ila 1980 yılları arasında yaşamış olan Türk eğitim adamı, akademisyen ve felsefecidir.

Almanya’da başta felsefe olmak üzere müzik, fizik ve matematik gibi alanlarda öğrenimi görmüştür. Türkiye’ye döndükten sonra 1934 senesinde dönemin en önemli filozoflarından birisi olan Hans Reichenbach’ın asistanlığını ve tercümanlığını yapmak üzere İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde göreve başlamıştır.

Dönemin en etkin düşünce insanlarından birisi olan Hasan Âli Yücel’in teşvikiyle 1947 senesinde doçent olmuştur ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümünde çalışmaya başlamıştır. 1954 yılında aynı fakültede mantık profesörü olmuştur. (https://www.felsefe.gen.tr/nusret-hizir-kimdir/)

Hilmi Ziya ÜLKEN

Hilmi Ziya Ülken 3 Ekim 1901 ila 5 Haziran 1974 tarihleri arasında yaşamış olan Türk düşünce adamı ve sosyologdur.

Ülken orta öğrenimini İstanbul Erkek Lisesinde tamamladı. 1921’de Mülkiye’den mezun oldu. Çeşitli şehirlerde öğretmenlik ve memurluk yaptı. 1933’te yeni kurulan İstanbul Üniversitesine Türk medeniyeti doçentliğine tayin oldu ve araştırma yapmak ve kendini daha da geliştirmek üzere Berlin’e gönderildi.

Üniversitede Türk düşünce tarihi, mantık, değerler felsefesi, İslam felsefesi, ahlak, sistematik felsefe ve sosyoloji alanlarında dersler verdi. 1941’de profesörlüğe yükseltildi. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesinde emekli oluncaya kadar mantık ve sistematik felsefe kürsüsünde ders verdi. 1957’de ordinaryüs profesörlük unvanı verildi. 1968’de açılan Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesinde eğitim ve ilim felsefesi dersleri verdi.

Hilmi Ziya Ülken Fransızca, İngilizce, Almanca ve Arapça biliyordu. 1923-1924 yıllarında bir grup arkadaşıyla birlikte Mihrab ve Anadolu Mecmuası’nı çıkarmış; Dergâh, Türk Yurdu, Ülkü, Hareket, İstanbul, Kültür Haftası, Millî Mecmua, Şarkiyat Mecmuası, Türk Düşüncesi, Türk Folklor Araştırmaları, Türkiyat Mecmuası ve imtiyaz sahibi olduğu Galatasaray dergisiyle Mülkiye dergisinde yazılar yazmıştır. 1927’de Felsefe ve İçtimaiyat dergisini çıkarmış, İnsan dergisini 1938’den 1943’e, Sosyoloji Dergisi adlı yıllığı 1960 yılına kadar yayımlamıştır. (https://www.felsefe.gen.tr/hilmi-ziya-ulken-kimdir/)

Takiyettin Mengüşoğlu

Mengüşoğlu 1908 yılında Malatya’da dünyaya geldi. Fizik, kimya ve felsefe öğrenimi için Berlin Üniversitesine gönderildi ve burada ünlü filozof Nicolai Hartmann’ın öğrencisi oldu. 1937 yılında doktorasını tamamlayan Mengüşoğlu İstanbul Üniversitesinde felsefe profesörlüğüne yükseldi. (https://www.felsefe.gen.tr/takiyettin-mengusoglu-kimdir/)

Macit GÖKBERK

Macit Gökberk 1908 ila 1993 seneleri arasında yaşamış olan ve felsefe dilinin yalınlaşması, terim karmaşasının giderilmesi ve kavramların sınırlanması alanlarında önemli çalışmalarda bulunan Türk felsefecidir.

Felsefe Bölümünün ilk hocalarından ve felsefe bölümünün niteliklerinin şekillenmesinde etkili olan Macit Gökberk, 1929-1930 öğretim yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne öğrenci olarak girmiş, okulu bitirdikten sonra Felsefe Bölümünün ilk asistanı olmuştur.

Doktorasını Almanya’da “Hegel’de ve Auguste Comte’ta Toplum Kavramı” adı altında Edward Spranger’la birlikte tamamlamış, Nicolai Hartmann’ın da derslerini takip etmiştir. (https://www.felsefe.gen.tr/macit-gokberk-kimdir/)

Nurettin TOPÇU

Nurettin Topçu 1909 ila 1975 seneleri arasında yaşamış olan Türk yazar, akademisyen ve fikir adamıdır.

Topçu dönemin yurt dışında eğitim gören gençlerinden birisiydi ve Fransa’da göreceği eğitim sürecinde Fransızca öğrenmek için Aix Lisesine kaydedildi. Burada daha sonra görüşlerini benimseyeceği aksiyon felsefesinin kurucusu Maurice Blondel’i tanıdı.

Bir süre Aix-Marseille Üniversitesinin Aix-en-Provence’daki şubesine devam etti ve burada Blondel’in öğrencisi Psikolog Joseph Segond’dan ders aldı. İki yıl sonra Strasburg Üniversitesine geçerek felsefe öğrenimi gördü, sanat tarihi lisansı yaptı (https://www.felsefe.gen.tr/nurettin-topcu-kimdir/)

Aydın SAYILI

Aydın Sayılı 2 Mayıs 1913 ila 15 Ekim 1993 seneleri arasında yaşamış olan Türk düşünür ve bilim insanıdır.

1942 yılında Harvard Üniversitesinde bilim tarihi alanında doktorasını tamamlamış olan Sayılı, dünyada bilim tarihi alanında bilinen ilk doktora derecesinin sahibidir. Sayılı, Türkiye’de bilim tarihçiliğinin yerleşmesini sağlamış en önemli isimlerden birisidir.

2009 yılında tedavüle sürülen 5 Türk Lirası banknotlarının arka yüzünde portresi bulunur. (https://www.felsefe.gen.tr/aydin-sayili-kimdir/)

Mübahat TÜRKER KÜYEL

Mübahat Küyel, 1927, Ankara doğumlu Türk felsefeci ve akademisyendir.

Türkiye’deki felsefe tarihi araştırmalarının, özellikle Türk Düşünce Tarihi üzerinde yoğunlaşması yönündeki eğilimlere destek olan Küyel. 1983 yılında Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna bağlı olarak kurulan Atatürk Kültür Merkezinin asli üyeliğine getirildi ve burada kurum başkanı Aydın Sayılı ile birlikte önemli çalışmalarda bulundu. (https://www.felsefe.gen.tr/mubahat-turker-kuyel-kimdir/)

İoanna KUÇURADİ

İoanna Kuçuradi 4 Ekim 1936 İstanbul doğumlu Türk düşünür, akademisyen ve yazardır.

Maltepe Üniversitesinde İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü ve İnsan Hakları Anabilim Dalı Başkanlığı yapan Kuçuradi, özellikle insan hakları, insan felsefesi, etik gibi alanlara önem verip bu konularda çalışmalar yapmıştır. (https://www.felsefe.gen.tr/ioanna-kucuradi-kimdir/)

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım