Felsefe hakkında her şey…

Aydın Sayılı

06.11.2022
Aydın Sayılı

Aydın Sayılı 2 Mayıs 1913 yılında İstanbul’da doğdu. Ailesi aslen Gaziantep kökenliydi. Dedesi Abdülkadir Efendi oğullarına daha iyi bir tahsil sunmak için 1889 yılında İstanbul’a taşınmıştı. Babası Abdurrahman Sayılı (1875-1954) Trablusgarp’ta görev yapmış ve Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’a dönerek Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın çevresine katılmıştı. Cumhuriyet’in ilanından sonra Ankara’ya geldi. Annesi Suat Sayılı (1889-1951) ise ev hanımıydı. Aydın Sayılı’nın iki ablası vardı. Pirâye (Sayılı) Arıcanlı (1909-1996) ve Gündüz Sayılı (1911-1995). Pirâye Arıcanlı hâkim ve Gündüz Sayılı ise matematik öğretmeniydi.

Aydın Sayılı 1933 yılında Ankara Erkek Lisesinin bakalorya sınavına Mustafa Kemal Atatürk yanında yirmiye yakın kişiyle birlikte katıldı. Sayılı’nın sınavını bizzat kendisi yaptı ve bir saat yirmi dakika süren sınavın tarihe ilişkin sorularına aldığı yanıtları beğendi. Sayılı’ya ne olmak istediğini sordu ve su mühendisi yanıtını aldı. Atatürk ise “Seni tarihçi yapalım” diye yanıt verdi ve yanında bulunan dönemin Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey’e dönerek bu çocukla ilgilenilmesi talimatını verdi.

Aydın Sayılı Millî Eğitim Bakanlığının sınavlarına girdi ve sınavı kazanarak yüksek öğretim yapmak üzere 1934 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne gönderildi. Harvard Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesine kaydını yaptırdı ve üç yıl sonra fizikten master derecesi aldı. Ardından bilim tarihi eğitimine başladı. Bilim tarihi sadece birkaç üniversitede bulunuyordu ve Harvard bunlardan biriydi. Buranın kurucusu ise George Sarton’dı (1884-1956). 1936 yılında burada doktora çalışmaları da başladı ve Aydın Sayılı, George Sarton’ın danışmanlığında İslam Dünyası’ndaki bilimsel gelişimin tarihi alanında çalıştı. 1942 yılında bilim tarihi alanında dünyada ilk doktora derecesini aldı. Bu doktora çalışması sırasında Sarton’un yanı sıra Alman asıllı astronomi tarihçisi Willy Hartner’dan (1905-1981) da dersler aldı.

1943 yılında Türkiye’ye dönen Aydın Sayılı, 1939 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi bünyesinde Prof. Dr. Olivier Labombre tarafından kurulan ve daha sonra Felsefe Enstitüsü adını alacak olan Felsefe Zümresi’nde “İlim Tarihi İlmî Yardımcılığı”na atandı. 1943-1946 yılları arasında 3 yıl süren vatani görevini tamamladı.

1946 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Millî Eğitim Bakanlığından ayrılmış ve Ankara Üniversitesine bağlanmıştı. Aynı yıl Aydın Sayılı burada Doçent oldu, 1952’de ise profesörlüğe yükseltildi. Ordinaryüs profesörlüğe ise 1958 yılında atandı.

Aydın Sayılı 1955 yılında kendi ifadesiyle “dünyadaki bilim tarihi kürsülerinden en erkenlerinden ve Türkiye’deki ilk” kürsüyü Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde kurdu ve hem bu kürsünün hem de 1974 yılında idari birim olarak Felsefe Bölümü’nün başkanlığını 1983 yılında emekli oluncaya kadar yürüttü. Emekli olduktan sonra 1983 yılının ekim ayında Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı olan Atatürk Kültür Merkezi’nin başkanlığına getirildi.

Buradaki görevini 1993 senesinin eylül ayına kadar sürdüren Aydın Sayılı 15 Ekim 1993 yılında hayata veda etti

Sayılı 1947’de Türk Bilim Tarihi Kurumu’nun tam üyeliğine seçildi. 1957 yılında Uluslararası Bilim Tarihi Akademisi’nin muhabir üyesi, 1961’de aynı akademinin tam üyesi, 1962 yıllında da buranın 3 seneliğine başkanlığına getirildi. 1977 yılında TÜBİTAK hizmet ödülünü, 1981’de bilim tarihi çalışmalarından dolayı İstanbul Teknik Üniversitesinin liyakat ödülünü, 1973 yılında da Kopernik üzerine yapmış olduğu çalışmasından dolayı Polonya Büyükelçiliği tarafından Kopernik Madalyası ile ödüllendirildi.

Aydın Sayılı’nın dünya çapında taşıdığı ün, bilim dünyasına ve Türk Bilim Tarihi’nin gelişmesine verdiği desteklerden dolayı 1 Ocak 2009’da piyasaya sürülen yeni banknotlardan 5 Türk Lirası Banknotlarına resmî konularak onurlandırıldı.

İLGİLİ KONULAR:

Kaynak: Dört Öge-Yıl 1-Sayı 3-Nisan 2013, Yavuz Unat

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...