Natüralist (doğalcı) anlam kuramı

Frege’nin realist anlam kuramı genellikle Platonik bir kuram olarak görülür. Bu görüşe göre anlamlar soyut ve metafizik varlıklardır, fiziksel olgulardan oluşan doğanın içinde yer almazlar. Metafizik ontolojinin reddedildiği ve bilimsel bakış açısının benimsendiği bu anlayışta her şeyin doğa içinde bilimsel bir açıklaması olduğu görüşünü savunulur. Bu görüş açısına en geniş anlamıyla “Doğalcılık” (Natüralizm) denir. İşte bu natüralist anlayışın bir uzantısı da Doğalcı Anlam Kuramı olarak adlandırılır.

Bu görüşe göre sözcüklerin anlamları ve sözcüklerin bir araya gelerek oluşturdukları tümcelerin dile getirdiği düşüncelerin nasıl var oldukları sorusuna verilecek yanıtı yine doğa içinde aramamız gerekir. Anlamların varlığına doğa içinde bir açıklama getirmenin birden çok yolu olduğu için farklı Doğalcı Anlam Kuramları da üretebiliriz. Örneğin Dışsalcılık Anlam Kuramı kısmen böyle bir kuramdır; Davranışçılık Kuramı da Doğalcı bir kuram olarak düşünülebilir. Dahası Öznelcilik Kuramı’nın da bir türü özde Doğalcı bir görüştür: Anlam insan zihninde bir varlık ise ve insan zihni dediğimiz şey de fiziksel bir dünyanın parçası olan insan beyninin bir durumu ise sonuçta anlamın varlığına doğa içinde bir açıklama getirmiş oluruz.

İlgili konu: Dışsalcı anlam kuramı

Bir başka Doğalcı Anlam Kuramı da Tikelcilik adı verilen ve Arda Denkel’in savunmuş olduğu görüşten türetilebilir. Tümellerin varlığını tümden reddeden bu görüş var olan her şeyin “tikel” (particular) olduğunu ve doğa içinde var olduğunu söyler. Bu anlayışa göre dünya yalnızca tikel nesnelerden değil aynı zamanda tikel niteliklerden oluşur. Tüm kırmızı nesneler tikeldir, ancak bu kırmızı nesnelerin her birinin ayrı ayrı sahip olduğu kırmızılıklar da tikeldir. Bu kırmızı tikellerinin hepsine “kırmızı” adını vermemiz hepsinin birbirlerine benzemeleridir. Bu benzerlikleri kavrayarak sözcüklerin anlamlarına varabiliriz.

“Kırmızı” sözcüğünün anlamı tüm kırmızı tikel nesneler arasındaki benzerliklerden oluşur. Bundan dolayı bu kuramın en temel dayanağı benzerlik kavramıdır. Ancak bu her anlam ya da kavramın doğal bir açıklaması olan bir tikel olmak zorunda olduğu için bu kurama göre benzerlik de bir tümel değil, tikeldir.

Benzerlik kavramına doğa içinde bir açıklama getirmenin bu şekilde olanaklı olmadığını düşünen bazı felsefeciler bu yüzden tikelci kuramı eleştirirler. Bunlardan bazıları eski geleneksel Aristotelesçi tümeller kuramına geri dönüp tüm sözcüklerimizin anlamlarının varlıklarına doğa içinde bir açıklama getirmeye çalışır.

Çağdaş varlık felsefesinde (ontoloji) bu tartışmalar hâlâ sürerken bunlar gibi birçok Doğalcı Anlam Kuramı ortaya çıkmaya devam etmektedir

Kaynak: Dil Felsefesi, s. 27-28, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2649 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1615