Roy Wood Sellars

Roy Wood Sellars, Amerika’da benzeri görülmemiş sistematik filozoflar kuşağının bir üyesiydi. Kanada’da Ontario’da doğdu ve kariyerinin büyük bir kısmını 90’lı yaşlarına kadar çalışmaya devam ettiği Michigan Üniversitesinde geçirdi.

Kendi sezgilerini takip etmek için günün modasına direnen son derece bağımsız bir düşünür olan Roy Wood Sellars‘ın filozofun hem felsefe tarihinde hem de bilimlerde iyi bir altyapıya sahip olması gerektiğine ve günün önemli ahlaki, sosyal ve siyasi meseleleriyle felsefi olarak ilgilenmesi gerektiğine inanıyordu.

Roy Wood Sellars‘ın temel hedefleri, bilim ve sağduyunun bakış açılarını birleştirmek ve uyumlu hâle getirmek, dini günün bilimsel gelişmeleriyle yenilemek ve ilerici hümanist değerlerin bilimsel temelli sistemini yaygınlaştırmaktı. Sellars uzun yaşamı boyunca üretken bir şekilde yazdı ve makaleler yayınladı. Sellars’ın 15 kitabı, 100’den fazla makalesi, 14 kitap eleştirisi ve çeşitli eserleri bulunmaktadır.

En çok eleştirel gerçekçilik, evrimsel natüralizm, “çifte bilgi”, zihin-beyin özdeşliği teorisi ve dinî hümanizm savunusu gibi alanlarda geliştirdiği çığır açıcı teorilerle tanınmaktadır. Kendisi 1933 tarihli Birinci Hümanist Manifesto‘nun başyazarıdır. Son olarak, kendi başına oldukça etkili bir filozof olan Wilfrid Sellars’ın babasıdır ve iki dönemin farklı dili ve vurgusu göz önüne alındığında, görüşlerinin çoğu babasının görüşleriyle süreklilik arz etmektedir.

Roy Wood Sellars 9 Temmuz 1880 ila 5 Eylül 1973 tarihleri arasında yaşadı. Ford Wylis ve Mary Stalker Sellars’ın ikinci oğlu olarak Seaforth, Ontario’da doğdu. Ataları İskoçya’nın Glasgow bölgesinden Nova Scotia’ya göç etmiş ve daha sonra Ontario’ya taşınmışlardır. Ontario’da Sellars’ın ailesi, 1812 Savaşı’ndan tanınmış bir Yüzbaşı (David Wood) ve Kuzey Batı Atlı Polisi’nin komiser vekili ve Kanada Yukon Bölgesi Komiseri’ni (Zachary Taylor Wood) de kapsayan prestijli Wood ailesiyle birleşmiştir. Bu onu Amerika Birleşik Devletleri’nin 12. başkanının (Zachary Taylor) akrabası yapmıştır. Sellars ayrıca atalarından biri olan Lord Stanley’in Shakespeare’in III Richard oyununda Bosworth Field’da görünmesinden büyük gurur duyuyordu.

Roy’un babası Ford, sağlık sorunları nedeniyle bu mesleği bırakmak zorunda kalana kadar öğretmenlik ve okul müdürlüğü yapmıştır. Daha sonra Ford, Michigan Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okudu ve 1882’de hekim oldu. Tıp fakültesinden mezun olduktan sonra Sellars ailesi Pinnebog, Michigan’a yerleşti. Burası küçük bir kasaba olduğu için Roy’un gençlik arkadaşları çiftlik çocuklarıydı. Roy Wood Sellars gençliğinde yüzme, beyzbol ve hokeyle ilgilendi ve hayatı boyunca spora olan ilgisini sürdürdü. Babasının kütüphanesi çevredeki tek kütüphaneydi ve genç Roy felsefe hakkında çok az şey bilmesine rağmen Emerson ve Carlyle’ı okudu ve babasıyla tıp hakkında sayısız tartışmalar yaptı. Bu küçük kırsal toplulukta, Roy’un entelektüel yetenekleri onu kısa sürede diğerlerinden ayırdı ve üniversite kariyerine hazırlanması için Big Rapids, Michigan’daki Ferris Enstitüsü’ne gönderildi.

Roy 1899’da Michigan Üniversitesine girdi ve burada kendi yemeğini pişirip kaldığı lojmanın bulaşıklarını yıkadı. Küçük bir kasabada, kırsal kesimde yaşamış olması nedeniyle kendine güveni olmayan bu genç çocuk üniversite programına hazırlıksız olduğunu düşünse de “bunu başarmaya” karar verdi ve mezun olduğunda sınıfının en iyi iki bursiyerleri arasında yer aldı. Retorik ve matematik de dahil olmak üzere hem sanat hem de bilim alanlarında geniş çaplı çalışmalar yaptı. Sellars 1903 yılında Michigan Üniversitesinden lisans derecesini aldı ve Hartford İlahiyat Seminerine devam ederek burada Yeni Ahit Yunanca, İbranice ve Arapça okudu (ve Kuran’ı orijinalinden okudu). Dine karşı tarihsel ve kültürel temelli eleştirel bir yaklaşım ve sosyal liberalizm ve hümanizme karşı hayatı boyunca kendisiyle birlikte kalacak bir sempati kazandı. 1904 yılında Michigan Felsefe Bölümü’nden Profesör R.M. Wenley, Sellars’a Wisconsin Üniversitesinde bir burs önerdi ve Sellars burada bir süre çalıştıktan sonra Michigan Üniversitesine Profesör Wenley’in yerine döndü. Roy Wood Sellars, 1906 yazında Chicago Üniversitesinde geçirdiği kısa bir süre ve Avrupa’da geçirdiği bir yıllık eğitim (1908-09 ya da 1909-10 – kaynaklar bu konuda farklılık gösteriyor) dışında, yaklaşık 40 yıllık kariyerinin geri kalanında Michigan Üniversitesinde önce öğretim görevlisi ve doktora öğrencisi (doktorasını 1908 ya da 09’da yaptı – yine kaynaklar farklılık gösteriyor), ardından da daimi öğretim üyesi olarak kaldı.

Roy Wood Sellars, Avrupa’da geçirdiği bir yıl boyunca Sorbonne’da okudu ve Henri Bergson ile ortaya çıkan evrimin doğalcı biçimde formüle edilmesi olasılığını tartıştı. Bergson da onu bilim adamı ve vitalist Hans Driesch’e yönlendirdi. Sellars, Heidelberg’de Driesch ve neo-Kantçı Wilhelm Windelband ile çalışmaya devam etti. Driesch’in Sellars üzerindeki etkisinin kesin ayrıntıları bilinmemektedir ancak Sellars’ı fizyoloji çalışmalarına yönlendirmiş olması muhtemel görünmektedir. Avrupa macerasından Michigan’a döndükten sonra Sellars, James Ward’ın Naturalism and Agnosticism adlı eserinin yanı sıra Huxley, Mach, Poincaré ve Pearson’ın metinlerini kullandığı yeni bir bilim felsefesi programı geliştirdi. Bu dönemde öğrencilerinin çoğu fizik ve biyoloji bilimlerinden geliyordu. Sellars hayatı boyunca bilimsel yönelimli kaldı ve bu özelliğini oğlu Wilfrid’e de aktardı. Roy Wood Sellars, Bergson’un romantik ya da mistik yaratıcı evrim teorisinden ilham aldığında dahi, (tıpkı Popper gibi) bu teoriyi bilimlerin kabul edebileceği daha “doğalcı” terimlerle yeniden şekillendirmeye çalışmıştır. Sellars’ın natüralist eğilimi onu en ateşli destekçisi Profesör Wenley ile karşı karşıya getirdi. Wenley onu en iyi öğrencisi olarak görmesine rağmen, Sellars’ın natüralizmini kabul edememiş ve Sellars’ın tezinin Üniversite tarafından yayınlanmasını onaylamamıştır.

Sellars öğretimde önemli bir başarı elde etti. “Felsefenin İlkeleri ve Sorunları” dersi, bu dersi “soğuk bir banyo yapmak gibi” “özgürleştirici” bir deneyim olarak gören birçok mezun tarafından olumlu bir şekilde hatırlandı (Frankena, 1973-74, 230). Sellars’ın demokrasi, komünizm, sosyalizm ve faşizm konularını tartıştığı siyaset felsefesi dersini alan öğrencilerden bazıları, onun bir propagandacı olmasını bekleseler de, dersin bu konulara akademik bir bakış açısıyla yaklaştığını ve herhangi bir ön yargı taşımadığını belirtmişlerdir. Sellars daha önce temel mantık üzerine bir ders vermiş ve sonunda bu derse dayanan bir ders kitabı yayınlamıştı. Charles Stevenson’ın bu ders kitabını tesadüfen okuması onu felsefe okumaya ve daha sonra Roy Wood Sellars‘ın meslektaşlarından biri olmaya yöneltmiştir (Frankena, 1973-74, 230).

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım