Gianni Vattimo

Gianni Vattimo İtalyan bir filozof ve kültür yorumcusudur. İtalya’nın Torino kentinde Luigi Pareyson ve Heidelberg’de Hans-Georg Gadamer ile çalışmıştır. Gianni Vattimo‘nun felsefesinin merkezinde Nietzsche, Heidegger, Gadamer ve Kuhn’un varoluşçu ve proto-postmodernist etkileri yer alır.

Gianni Vattimo, felsefi çevrelerin dışında da eş cinsel haklarını destekleyen siyasi aktivizmi ve Avrupa Parlamentosu üyeliği ile öne çıkmıştır. Fikirleri feminizm, teoloji, cinsellik çalışmaları ve küreselleşme gibi farklı alanlarda geniş çaplı bir etkiye sahip olmuştur.

Vattimo felsefesinde postmodernizm ve nihilizm arasındaki ilişkiyi araştırmakta, nihilizmi aşılması gereken bir şey olarak değil, olumlayıcı bir şekilde ele almaktadır. Gianni Vattimo hem Nietzsche ve Heidegger’in teorik çalışmalarından hem de ‘zamanın alametlerinden’ yararlanır. Sonuncusu ile Vattimo, geç moderniteyi karakterize ettiğine inandığı sosyal ve politik çoğulculuğa ve metafizik temellerin yokluğuna atıfta bulunmaktadır.

Modernite ile bağlantılarını göstermek için mevcut durumlarındaki gelişmiş toplumlara atıfta bulunmak için kullandığı bir terim olan ‘postmodern’ terimi, Vattimo’nun istediğinden daha fazla süreksizliği ima etmektedir. Gianni Vattimo‘ya göre gelişmiş toplumlarda ‘yorumların çoğulluğu’ vardır çünkü medya ve insanların giderek artan hareketliliği sayesinde dünyayı görmenin tek bir yolunun baskın olduğuna inanmak artık mümkün değildir.

Vattimo’ya göre, bu yorumların açığa çıkarılması olanaklıdır çünkü artık Varlığı bir temel olarak, yani evreni rasyonel metafiziksel olarak düzenlenmiş bir nedenler ve sonuçlar sistemi olarak düşünmek mümkün değildir. Buna karşılık, temelci düşüncenin inandırıcılıktan yoksun olması, Tanrı’nın ölümü ‘olayından’ kaynaklanmaktadır.

Vattimo’nun çalışmasının önemli bir kısmı, tek akla yatkın geç-modern, Batılı felsefi bakış açısının nasıl ‘hermenötik nihilizm’ olduğunu açıklamaya ayrılmıştır. Genel olarak bu, Nietzsche’nin yayınlanmamış not defterlerinden bir ifadeyi kullanmak gerekirse, ‘gerçekler yoktur, sadece yorumlar vardır’ görüşüdür (Colli ve Montinari, 1967, VIII.1, 323, 7 [60]). Vattimo ayrıca bu konumun din, siyaset, etik, sanat, teknoloji ve medya üzerindeki etkilerini de araştırmaktadır.

Gianni Vattimo felsefi tarzı olan ‘zayıf düşünce’ (pensiero debole) ile tanınır. ‘Zayıf düşünce’, düşünce tarihinin izlerini postmodern koşullara uygun bir şekilde anlama ve yeniden yapılandırma girişimidir. Bunu yaparken, ‘zayıf düşünce’nin amacı bir ‘zayıflık’ etiği yaratmaktır. Vattimo’nun postmodern bir etik yaratma çabaları, kendi entelektüel gelişiminde önemli bir nokta olan 1980’lerin sonlarından itibaren dine dönüşüyle yakından ilişkilidir. Dine olan ilgisinin yenilenmesi, aynı zamanda Komünizm ile felsefi ilişkiye ve ona bağlılığa geri dönüş için bir taslak görevi görmüştür.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım