Kaba Evrimcilik Nedir, Ne Demektir?

Spencer’in evrim anlayışı. İngiliz düşünürü Herbert Spencer’in (1820-1903) evrimcilik öğretisi vülger evrimcilik adıyla anılır. Spencer’e göre evrim kesintisiz ve nicesel artışlarla gerçekleşir, nitesel değişme ve sıçrama olmaz. Önceleri evrimi tümüyle yadsıyan metafizik anlayış, sonraları, gelişen bilimsel başarılar karşısında Spencer’in anlayışına yöneldi ve evrimi tümüyle yadsımaktan vazgeçerek onu sadece nicesel birikmelerle sınırlandırmaya çalıştı. Diyalektik özdekçilik, vülger evrimciliğin yanlışlığını tanıtlamış ve evrimin nicelikten niteliğe sıçrayarak gerçekleştiğini göstermiştir. Vülger evrimcilik, iyileştirmeciliği (reformizm) doğurmuştur. Nitekim iyileştirmecilik de, vülger evrimciliğe uygun olarak, toplumun nicesel birikmelerle yavaş yavaş ve kendiliğinden değişmekte olduğunu savunmaktadır.

Metafizik düşünce, giderek, Spencer anlayışının bilimsel verilerle bağdaşmadığını görmekle başka bir kaba evrim anlayışına, Bergson’un yaratıcı evrim’ine yönelmiştir. Ünlü bir diyalektikçi şöyle der: ‘’Eytişimsel özdekçilik, gelişmeyi ve evrimi yadsıyan metafizik doğa anlayışına karşı kuruldu. Ne var ki o zamandan beri durum değişmiştir. Özellikle Darwin kuramından sonra metafizik, gelişmeyi ve evrimi yadsımaktan vazgeçmiş, taktik değiştirerek gelişme ve evrimi bilimsel anlayıştan saptırmaya uğraşmıştır. Bu saptırmayı, Spencer’in kaba evrimciliğiyle Bergson’un yaratıcı evrimciliği gerçekleştirmeye çalışmaktadır’’.