Evrimcilik Nedir, Ne Demektir?

Evrimcilik nedir sorusunu şöyle yanıtlayabiliriz: Evrimcilik, evrim düşüncesine dayanan öğretilerin genel adıdır. Evrimcilik, canlı varlıkların evrimini ileri süren Lamarck ve Darwin öğretilerini adlandırmaktadır.

EVRİMCİLİK NEDİR?

Lamarck, canlı varlıkların ‘çevreye uyma’yla değiştiklerini ve çevre değişikliklerinin ‘kalıtım’la yeni kuşaklara geçtiğini ileri sürmüştü. Göçüp giden türlerin göçüş nedenlerini açıklayamayan bu öğretiye Darwin, bu nedenleri açıklayan ‘doğal ayıklanma’ yasasını ekledi. Bundan başka Darwin, çok sayıda deneylere dayanarak tümevarımsal bir yöntemle bilimsel bir evrimcilik kuramı gerçekleştirdi.

Evrimcilik deyimi, İngiliz düşünürü Herbert Spencer’in öğretisini de adlandırır. Spencer, bir türdenliğin ayrı türdenliğe bölünerek gelişmesi anlamında ileri sürdüğü evrimi genel bir yasa olarak bütün varlıklara yaymıştı. Evrimin, doğasal, yaşamsal, ruhsal, ve toplumsal bütün oluşmaların genel yasası olduğunu savunuyordu. Ne var ki ileri sürdüğü kesintisiz ve niceliksel bir evrim anlayışıydı. Doğal ve toplumsal gerçeklerse sıçramalı ve nicelik birikimlerinden nitelik değişmelerine atlayan bir evrimi tanıtlıyorlardı.

Bu savın tam tersi de aynı metafizik anlayışta olmak üzere, Fransız metafizikçisi Bergson’un evrimin sadece nitelikçe değişmelerden ibaret bulunduğunu ‘yaratıcı evrim’ kuramıyla ileri sürülmüştür. Bütün bunlar niceliksel ya da sadece niteliksel değişmeleri evrensel anlamda bir evrim olarak ileri süren bu kaba ya da ham evrimcilik öğretilerinin altında evrimin çağlar boyunca yavaş yavaş açılan bir Tanrı planı olduğunu savunan ‘tanrıbilimsel evrimcilik’ anlayışı yatar. Kimilerince tanrıbilime karşıt sayılan ham ya da kaba evrimcilik anlayışları tam tersine tanrıbilime upuygundurlar. Düşüncenin mantıksal gelişmesini açıklamak için ileri sürülen Hegel anlayışı da böylesine bir evrimciliktir.