İşlevselcilik, İşlevselci Ekol Nedir, Ne Demektir?

Amerikalı filozof William James, Wundt‘un ve Titchener’ın zihnin, en temel parçalarına bölünerek anlaşılabileceği fikrini reddeder.

Charles Darwin‘in biyolojik evrim ve adaptasyon kavramlarından büyük ölçüde etkilenen James zihnin yapısal analizine değil, zihnin ne işe yaradığına vurgu yapar.

İşlevselcilik adı verilen bu yaklaşıma göre, amaçlar ya da hedefler, insan bilinci ve eyleminin en önemli yönleridir ve bunlar Wundt’un yaklaşımındaki en temel düzeydeki zihinsel yapıların ürünleri olarak görülemez (Gray, 1999; Uba ve Huang, 1999). Bugün çağdaş psikolojide işlevselcilik olarak bilinen bir yaklaşım olmamasına rağmen, işlevselcilik bugün de hala psikologlara zengin fikirler sunmaktadır.

Bu ekole göre, psikoloji “neden” sorusuna cevap aramalıdır. Etkinliğini 1896-1930 arasında sürdüren bu ekolde psikoloji “canlının amaca yönelik zihinsel süreçlerini inceleyen bilim dalı” olarak tanımlanmıştır. Ekolün üyeleri W. James (Ceyms, 1842-1910), J. Dewey (Dövi, 1859-1952), J. R. Angell (Angel, 1869-1949) ve R. S. Woodworth (Vudvört, 1869-1962)’tür. Çağdaş psikolojiye etkisi: Davranışların açıklanmasında güdülenmeye de yer verilmesi, psikoloji çalışmalarının sadece insanlar değil hayvanlar üzerinde de yapılması.

İşlevselcilik Darwin’in Evrim Kuramı’ndan etkilenir. Zihnin yapısının yanında davranışın ve zihinsel yaşamın, organizmanın çevreye uyumunda ne gibi işlevleri bulunduğunun da incelenmesi gerektiğini savunur. Çünkü davranış ve zihinsel süreçler, kişinin değişen çevre koşullarına uyumunu sağlar. Bu yaklaşım, kişinin tüm davranışlarını uyum çabasına indirgediği için eleştirilmiştir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım