İbni Rüşdcülük Nedir, Ne Demektir?
İbni Rüşdcülük, İslam düşünürü İbni Rüşd’ün öğretisidir.
Batılılar, İspanya Araplarından İbni Rüşt’e Averroes ve onun Aristotelesçi öğretisine de Averroisme derler. Batı, Yunan felsefesini ve özellikle Aristoculuğu İbni Rüşt’ten öğrenmiştir. Yapıtları Latinceye çevrildiği zaman hayranlık ve coşkuyla karşılanmıştı.
İbni Rüşt, Aristoteles öğelerini Farabi ve İbni Sina’dan almakla beraber, onlardan ayrılarak Aristoteles’in maddeci yanını işlemiştir. Bu yüzdendir ki İbni Rüşt öğretisi, XII. yüzyılda, Hıristiyanlığa aykırı bulunarak suçlanmış ve yasaklanmıştır. Örneğin Hollandalı düşünür Herman van Riswik, İbni Rüştçülüğünden ötürü 1512’de yakılmıştır. İbni Rüştçülüğün Batıdaki en büyük ve verimli ürünü Roger Bacon’dur.
İbni Rüşt’e göre ruh ölümlüdür, nedeni olan her şey zorunludur ve bundan ötürü Tanrı da bir zorunluluğa bağlıdır. Biçimler özdeğin içinde gizlidirler ve tanrılık etkiyi gerektirmeksizin birbirlerinin içinden çıkarak varolurlar. Bundan ötürü de yoktan yaratma söz konusu olamaz, söz konusu olabilen gizliden açığa ilksiz-sonsuz ve zorunlu bir evrimdir.
Devim, ilksiz ve sonsuz bir süreçtir. Görüldüğü gibi bütün bu varsayımlar, kökleri Aristoteles’te bulunan, tüm maddeci varsayımlardır. İbni Rüştçülük, birçok bakımlardan Hıristiyan kilisesiyle çatışmaktadır.
Evren ilksiz ve sonsuzdur (Hıristiyanlığa göre evrenin başı ve sonu vardır, yaratılmıştır ve yok olacaktır), yokluk diye bir şev yoktur (Hıristiyanlığa göre tanrı evreni yoktan varetmiştir), ruh bedenle birlikte göçüp gider (Hıristiyanlığa göre ruh ölümsüzdür), tanrının bağışı insanı ölümsüz kılamaz Hıristiyanlığa göre insanı tanrının bağışı kurtarır ve ölümsüz kılar).
İnsan usu tanrıyla aynı şeydir (Hıristiyanlığa göre insan tanrının yaratığıdır, eksiktir ve suçludur, aşağılanmıştır ve düşmüştür, bu yüzden de usuyla kendini kurtaramaz ve ancak tanrının bağışını dileyebilir).