Hans Jonas, 10 Mayıs 1903 ila 5 Şubat 1993 tarihleri arasında yaşamış Alman kökenli bir Amerikalı filozoftur. Hans Jonas özellikle 1979 yılında yayınlanan “Sorumluluk İlkesi” adlı eseriyle ünlenmiştir.

Jonas, Nazi Almanya’sının Yahudilere uyguladığı ağır baskılar sebebiyle Amerika’ya göçmek zorunda kalmıştır. Burada özellikle teoloji alanında çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalarının bir meyvesi olarak “Der Gottesbegriff nach Auschwitz” isimli bir kitabı yayınlanmıştır. Jonas, bu kitabında, Nazi Almanya’sında yaşananlar üzerine düşünerek akıl yürütmüştür. Tanrı’nın insanlara özgürlük vererek kendi her şeye kadir olma yetisini riske attığını ileri sürmüştür.

Hans Jonas’ın Biyografisi

Hans Jonas, 10 Mayıs 1903’te Almanya’nın Mönchengladbach bölgesinde doğdu. Freiburg Üniversitesi, Berlin Üniversitesi ve Heidelberg Üniversitesi gibi okullarda felsefe ve teoloji okudu. Jonas’ın, Marburg Üniversitesindeki tez çalışması Martin Heidegger tarafından yönetildi. “Der Begriff der Gnosis” başlıklı bu tez çalışmasıyla 1928’de felsefe doktorasını tamamladı.

Öğrenim yıllarında Jonas’ın akademik danışmanları arasında Edmund Husserl, Rudolf Bultmann gibi isimler yer alıyordu. Jonas ayrıca Marburg’da, o sırada orada doktorasını sürdüren Hannah Arendt ile tanıştı. İkili hayatlarının geri kalanında sıkı bir dostluk kurdular.

Hans Jonas

Yahudi ve aktif bir siyonist olan Jonas, Heidegger’in 1933’te Nazi Partisi’ne katılmasını gerekçe göstererek 1964 senesinde aynı zamanda akıl hocası da olan Heidegger ile olan bütün akademik, entelektüel ve kişisel bağlantısını kopardığını duyurdu.

Jonas İngiltere’ye gitmek için 1933’te Almanya’dan ayrıldı ve 1934’te İngiltere’den Filistin’e taşındı. Orada daha sonra nişanlanacağı Lore Weiner ile tanıştı. 1940’ta, Hitler’e karşı savaşmak isteyen Alman Yahudileri için özel bir tugay düzenleyen İngiliz ordusuna katılmak üzere Avrupa’ya geri döndü. Orduyla birlikte İtalya’ya gönderilen Jonas savaşın sonlarında Almanya’ya taşındı. Bu süre zarfında Lore’a felsefe, özellikle de biyoloji felsefesi hakkında, konuyla ilgili sonraki yayınlarının temelini oluşturacak birkaç mektup yazdı. Sonunda 1943’te Lore ile Hans evlendiler.

Savaştan hemen sonra annesini bulabilmek için Mönchengladbach’a dönen Hans Jonas, annesinin Auschwitz Toplama Kampı’ndaki gaz odalarına gönderildiğini öğrendi. Bunu öğrendikten sonra Almanya’da yaşamayı tekrar bıraktı ve Filistin’e dönüp 1948 senesinde gerçekleşen Arap-İsrail Savaşı’na katıldı.

Jonas, Kuzey Amerika’ya taşınmadan önce Kudüs İbrani Üniversitesinde dersler verdi. 1950’de Kanada’ya gitti ve Carleton Üniversitesinde dersler verdi. Oradan 1955’te hayatının geri kalanı boyunca yaşayacağı New York’a taşındı. 1955’ten 1976’ya kadar Hastings Center’ın bir üyesi ve New School for Social Research’te felsefe profesörü oldu.

Jonas, 1982’den 1983’e kadar, Münih Üniversitesinde misafir profesörlük yaptı. 89 yaşında, 5 Şubat 1993’te New York, New Rochelle’deki evinde öldü.

Hans Jonas

Hans Jonas’ın Felsefesi

Jonas’ın felsefe çalışmaları çok farklı alanlarda etki gösteriyordu. Örneğin, gnostisizm üzerine yaptığı ilk araştırmaya dayanan ve ilk olarak 1958’de yayınlanan “The Gnostic Religion”, uzun yıllar boyunca gnostisizm konusunda İngilizce yazılmış en önemli çalışma olarak kabul edildi. Daha sonra 1979’da Almanca ve 1984’te İngilizce olarak yayınlanan “The Imperative of Responsibility” isimli eseriyle teknolojinin yarattığı sosyal ve etik sorunlara eğildi.

Jonas’ın kariyeri genel olarak üç ana eseri etrafında şekilleniyordu: gnostisizm, felsefi biyoloji ve etik. Hans Jonas, biyolojideki etik sorularla ilgilenen ilk filozoflardan biriydi.

Jonas, gezegenimizi ve geleceğimizi güvence altına almamızın insanın hayatta kalmasına bağlı olduğu fikrinde ısrar ediyordu. Bu fikrini bir ahlaki zorunluluk olarak şu şekilde ifade etti:

“Eyleminizi, hakiki insan yaşantısının sürekliliği ile uyumlu olacak, yaşamın sürekliliğini sağlayacak şekilde düzenleyin.”

Hans Jonas

“The Imperative of Responsibility”, Almanya’daki çevre hareketini katalize etmekle anılırken “The Phenomenon of Life” (1966) adlı çalışması Amerika’daki büyük bir biyoetik okulunun felsefi temellerini oluşturuyordu. Murray Bookchin ve Leon Kass, Hans Jonas’ın çalışmasına büyük bir ilham kaynağı olarak atıfta bulundular. Martin Heidegger’in felsefesinden büyük ölçüde etkilenen “The Phenomenon of Life”, madde felsefesini zihin felsefesiyle sentezlemeye çalışan ve sonuçta eşzamanlı olarak maddi ve ahlaki bir insan doğasını savunan zengin bir varoluşsal biyoloji anlayışı üreten bir eser olarak ünlendi.

Hans Johan’ın gnostisizm tarihi üzerine yazdığı yazı, Ernesto Buonaiuti’nin “Lo gnostisicismo: storia di antiche lotte religiose” (1907) çalışması gibi konuyla ilgili daha önceki standart çalışmaların kapsadığı alanı yeniden gözden geçirerek dini varoluşçu bir felsefi bakış açısıyla yorumlandı.

Çeviri ve Derleme: Sosyolog Ömer Yıldırım
Kaynak: Wiki