Martin Buber

Martin Buber yirminci yüzyılın önde gelen filozoflarından, dinî düşünürlerinden, siyasi aktivistlerinden ve eğitimcilerinden biriydi.

Avusturya’da doğmuş, hayatının çoğunu Almanya ve İsrail’de geçirmiş, Almanca ve İbranice dillerinde eserler vermiş olan Martin Buber en çok, varoluşun “Ben-Sen” ve “Ben-O” biçimlerini birbirinden ayıran 1923 tarihli Ich und Du (Ben ve Sen) adlı kitabıyla tanınır.

Genellikle varoluşçu bir filozof olarak nitelendirilen Martin Buber, bu nitelemeyi reddetmiş, kişiye ve “diyalojik” öznelerarasılığa yaptığı vurguyu varoluşçuların “monolojik” özbilinç üzerindeki vurgusuyla karşılaştırmıştır. Daha sonraki yazılarında, insanı bir “öteki” ile yüzleşen ve mesafe koyma ve ilişki kurma gibi ikili eylemlerden bir dünya inşa eden varlık olarak tanımlamıştır.

Martin Buber yazılarında Kant, Hegel, Marx, Kierkegaard, Nietzsche, Dilthey, Simmel ve Heidegger’e yönelttiği eleştirilerle dikkat çekmiş ve Emmanuel Levinas’ın felsefesini de önemli oranda etkilemiştir.

Buber aynı zamanda Hasidik Yahudilik üzerine yaptığı çalışmalarla Yahudi kültürel dönüşümüne destek veren önemli bir kültür adamıdır. Hasidik efsaneleri ve anekdotları kaydedip tercüme etmiş, Franz Rosenzweig ile iş birliği içinde İncil’i İbraniceden Almancaya çevirmiş ve çok sayıda dinî inceleme ve İncil araştırması kaleme almıştır.

İki uluslu bir İsrail-Filistin devletinin kurulmasını savunan Martin Buber toplumun adem-i merkeziyetçi ve komüniteryen sosyalizm yoluyla yeniden yapılandırılmasını savunmuştur.

1930’larda Almanya’nın önde gelen Yahudi eğitim uzmanlarından birisi olarak, karakter eğitimi yoluyla herkese yönelik bir eğitim felsefesi geliştirmiş ve Almanya’da Yahudi eğitim merkezlerinin ve İsrail’de öğretmen yetiştirme kurumlarının kurulmasını desteklemiştir.

Günümüzde Martin Buber üzerine yapılan en güncel akademik çalışmalar pedagoji, psikoloji ve uygulamalı sosyal etik alanlarında gerçekleştirilmektedir.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım