Felsefe hakkında her şey…

Bilgi Türleri Nelerdir?

01.11.2019
Bilgi Türleri Nelerdir?

Bilgi kısaca algılayan özne ile algılanan nesne arasındaki ilişkiden ortaya çıkan ürün olarak tanımlanabilir. Bilgi türleri de özne ile nesle arasındaki bağın kurulduğu alanlarla ilgili olarak biçimlenir.

Bilgi türleri konusuna değinmeden önce bilgi farklılıklarının nedenlerini incelemek gerekir.

İnsan çok yönlü bir varlıktır. Bu durum insanın birbirinden farklı soyut ve somut varlıklarla ilişki kurmasını sağlar. Dolayısıyla insan için tek bir bilgi türünden değil birçok bilgi türünden söz etmek gerekir.

Bunu şöyle açıklamak mümkündür:

İnsan, varlığı üzerinde düşünmek ve yaşamının amacını anlayabilmek için felsefe bilgisine; yaşadığı dünyayı ve toplumu anlayabilmek için bilimsel bilgiye; doğada var olan nesneleri araç gerece dönüştüre bilmek için teknik bilgiye; kendisindeki güzellik ve beğeni duygusunu geliştirebilmek için sanat bilgisine ve arınmak için dini bilgiye gereksinim duymuştur.

Bilgi taşıdığı özelliğe ve elde ediliş yöntemlerine göre farklı bilgi türlerine ayrılmaktadır.

Bunların her birisi farklı bilgi türleridir. Bu bilgi türlerinin belki de tek ortak noktaları özne ile nesne arasında kurulan ilişki sonucu ortaya çıkmış olmalarıdır.

Bilgi türlerinin elde ettikleri bilgilerin hangi bilgi aktı ile kurulduğunu ve özelliklerini aşağıdaki tabloyu inceleyerek görebilirsiniz:

Bilgi Türlerinin Özellikleri

Bilgi Türlerinin Özellikleri

BİLGİ TÜRLERİ

  1. Gündelik bilgi nedir?
  2. Dini bilgi nedir?
  3. Teknik bilgi nedir?
  4. Sanat bilgisi nedir?
  5. Bilimsel bilgi nedir?
  6. Felsefe bilgisi nedir?

BİLGİ TÜRLERİ NELERDİR?

1. Gündelik Bilgi

İnsanın günlük yaşamında kullandığı pratik bilgilerdir.

Kişinin öznel algı ve yargılarına dayanır. Öznel genellemelerin sonucudur.

Deneme – yanılma, bilinçsiz gözlem ve genellemelerin ürünüdür.

2. Dinsel Bilgi

Özne ve nesne arasındaki bağ, ilahi bir varlık tarafından belirlenen bir inanç sistemine dayanarak elde ediliyorsa bu tür bilgi dinsel bilgidir.

Dinsel bilgi, belirli bir din temeli üzerine evreni, insanı ve toplumu açıklayan “değişmezlik” ve “kesinlik” nitelikleriyle örtüştürülen bilgi türüdür.

3. Teknik Bilgi

Alet ya da gereç yapma bilgisine teknik bilgi denir.

Yunanlılara göre teknik (techne), doğada olmayan fakat insanın kendi aklı sayesinde doğadan aldığı malzemeyi kendi hayatını kolaylaştıracak alete çevirmesidir.

O halde, teknik, teorik bir bilgi olmaktan çok bir şeyin pratik kullanıma dönüştürülme bilgisidir.

4. Sanatsal Bilgi

Beceri, yaratma ve üretim etkinliği olarak ortaya çıkar ve yarar amacından ziyade, güzellik duygusuna hizmet eder.

“Sanat bilgisi, güzelliğin ortaya konulması sırasında çıkan bilgidir.”

Sanatçı, nesneye yönelerek onda gördüğü bir şeyi elindeki malzemede ifade etmeye çalışır. Bu noktada Özne (sanatçı) – Nesne (sanat eseri) ilişkisi problemli bir hâl alabilir, çünkü sanatçının doğadaki nesneleri kullanmasına karşılık, doğada olmayan bir güzelliği eserinde açığa çıkarması durumunda sanat eserinin ifade / temsil olup olmadığı sorunsallaşır.

5. Bilimsel Bilgi

Nesnenin, yöntemli, sistemli, düzenli, tutarlı ve geçerli, kanıtlanabilir ve denetlenebilir bilgisine bilimsel bilgi denir.

Kısacası, bilimsel bilgi, sistemli-pozitif bilgidir.

5.1. Formel Bilimler

Konusunu doğadan almayan, yani duyu deneyinden gelmeyen, bu karşılık duyular üstü ideal bir varlık alanını ele alan bilim dallarına formel bilimler denir. Matematik ve mantık bu tür bilimlerdir. Formel bilimlerin nesneleri zaman ve mekanda yer almazlar. Hem matematik hem de mantık tümdengelimsel çıkarımları kullanırlar.

5.2. Doğa Bilimleri

Algılanabilir dünyada varolan varlıkları konu edinen bilim dalları doğa bilimleridir. Olgusal, tümel, doğru(lanabilir) bilgi niteliğindedir. Olgu ya da olgular arası ilişkiyi neden-sonuç bağıntısı ilkesine göre açıklamaya çalışır. Doğa yasası, nedensellik ilkesi üzerine kuruludur ve bu ilke dolayımında bilinir. Çünkü, doğadaki varlıklar, bir düzen içinde varolurlar ve düzen yasanın göstergesidir.

5.3. İnsan Bilimleri

Konusu insan ve / veya toplum olan bilgi türünü üreten bilimlerdir. Bu tür bilgi, insanı ve / veya toplumu geçmişi, şimdisi veya geleceği bakımından ele alabileceği gibi bunların bileşkesi olarak da ele alabilir.

6. Felsefi Bilgi

Felsefi bilgi diğer bilgi türlerinin aksine, evreni, varlığı, insanı, toplumu bölümlere ya da konulara ayırmadan bunları bir bütün olarak ele almakta ve anlamaya çalışmaktadır.

Felsefi bilgiyi belirtmek diğerlerinden zordur. Hatta felsefenin en önemli probleminin bizzat felsefenin kendisinin ne olduğu problemi olduğunu söylemek bile mümkündür.

İlgili konu: Bilgi Türleri Nelerdir?

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 5 YORUM
  1. sönmez dedi ki:

    merhaba yazının yayınlanma tarihi nedir ?

    1. Ömer YILDIRIM dedi ki:

      Merhaba.

      Bu metin çok eski tarihlidir. Sitedeki yazıların belli bir yayımlanma tarihi de yoktur. Kaynak olarak sayfanın bağlantısını ve erişim tarihini eklemeniz, bilimsel çalışmalarınız için yeterlidir.

  2. sönmez dedi ki:

    teşekkürler

  3. Hpshnekckni dedi ki:

    “İnsan çok yönlü bir varlıktır. Bu durum insanın birbirinden farklı soyut ve somut varlıklarla ilişki kurmasını sağlar. Dolayısıyla insan için tek bir bilgi türünden değil birçok bilgi türünden söz etmek gerekir.” Bu tekniğe ne diyorlar bilmiyorum ama insanın çok yönlü bir varlık olmasından dini arınma olarak kullanması sonucuna nasıl ulaşılmış? İsmi felsefe olan bir sitede bile bu algı yönetimi varsa kimi okuyacağız? kimi takip edeceğiz?

    1. Ömer YILDIRIM dedi ki:

      Merhaba.

      Ne dini arınmasından bahsediyorsunuz anlamadım. Bu metnin hiçbir yerinde dinsel arınma ve bitişiğinde de dinin herhangi bir şey olarak kullanılmasına dair hiçbir şey bulunmuyor. Siz ne okuduğunuzun ve neye yorum yaptığınızın farkında değilsiniz sanırım.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...