Alfred Schutz

Alfred Schutz, Avusturya kökenli Amerikalı bir toplum felsefecisi ve sosyologdur. Viyana’da doğmuş, Viyana Üniversitesinde hukuk ve sosyal bilimler eğitimi almıştır. Fenomenolojiye güçlü bir ilgi duyan Schutz Avusturya’nın Almanlar tarafından işgaline dek Husserl ile entelektüel işbirliği içinde çalışmıştır.

Schutz, öğrencisi olduğu Husserl’in fenomenolojik felsefesini sosyolojiye dahil etmiş ve bunu diğer yorumlayıcı düşünce ekolleri ile kaynaştırmıştır. Düşünceleri Max Weber ve G.H. Mead’den de etkilenmiş olan (Turner, 2006:438) Alfred Schutz’un en önemli eserleri arasında “Toplumsal Dünyanın Fenomenolojisi” (1972) ve T. Luckman’la birlikte yazdığı “Yaşam Dünyasının Yapıları” (1974) sayılabilir.

Alfred Schutz (1899-1959) Viyana Üniversitesinde hukuk ve sosyal bilimler eğitimi alır. Schutz 1939’da ABD’ye giderek New School for Social Research’te öğretim üyesi olur ve fenomenoloji, sosyal bilimler metodolojisi çalışır. Schutz Edmund Husserl’in fenomenolojik felsefesini sosyal bilimler felsefesinin temeli olarak geliştirmiştir.

Schutz, Husserl’in öğrencisi olmamakla birlikte meslektaşı Felix Kaufmann ile birlikte anlama dayalı sosyolojiyi geliştirmeye çalışmıştır. Alfred Schutz bu çalışmalarının sonucunda ilk kitabı Der sinnhafte Aufbau der sozialen Welt’i yayınlar. Bu eser Husserl’in dikkatini çekmiş ve Husserl’in 1938’de ölümüne kadar onunla yazışmaya devam etmiştir. Schutz tüm hayatı boyunca kariyerini bir bankacı olarak devam ettirirken bir yandan da yarı zamanlı olarak da New York’taki New School for Social Research’te öğretime devam etmiştir.

Alfred Schutz, Husserl’in fenomenolojik felsefesine dayanarak toplumsal yaşamı farklı bir şekilde kavramsallaştırmaya çalışmış, böylece etnometodolojinin de temellerini atmıştır. Alfred Schutz’un dünya görüşü, toplumsal düzenin ortak varsayımlara ve yorumlamalara dayanan ve üzerinde uzlaşılmış bir gerçeklik olduğunu ileri süren oldukça yorumlayıcı bir görüştür.

Alfred Schutz, sosyal bilimler üzerine felsefe yapmış ve bu kelimeyi geniş anlamda kullanmıştır. Gerçek bilimsel uygulamalara son derece saygılı olan Schutz, bilimlerin bir sınıflandırmasını yapmış; genel olarak ampirik bilimler ve özel olarak sosyal bilimler için metodolojik varsayımlar ortaya koymuş ve özellikle yorumlayıcı sosyolojinin temel kavramlarına açıklık getirmiştir. Çalışmaları, kültür bilimleri felsefesinin fenomenolojik olarak nasıl yapılacağını göstermektedir.

Schutz, yaklaşımını Husserl’in “doğal tavrın kurucu fenomenolojisi” olarak adlandırdığı yaklaşımla karakterize etmiştir. Schutz, transandantal fenomenolojiyi de iyi anlamış olmasına rağmen, bunu bilim-kuramsal amaçları için yeterli görmüş görünmektedir. Pozitivizme itirazları bir yana, Schutz’un sosyal bilimler felsefesinin üç ana teması vardır: bölgelerini tanımlamak, kategorilerini netleştirmek ve önermelerini ifade etmek.

İlgili konular:

• Özneler arasılık
• “Amacıyla” güdüsü ve “çünkü” güdüsü
• İlişkilerde karşılıklı anlama
• Fenomenolojiye göre sosyolojik bilgi ve sosyolojinin görevi

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım