Felsefe hakkında her şey…

“Amacıyla” Güdüsü ve “Çünkü” Güdüsü

05.05.2020
1.715

Sosyolojide başka insanların eylemlerinin öznel anlamını anlamaya çalışırken kullanılan en önemli kavramlardan biri “güdü”dür (motive).

Schutz, bu kavramın iki farklı anlamı olduğunu vurgulayarak “amacıyla“ (in order to) güdüsü ile “çünkü” (because) güdüsü arasında bir ayrım yapar.

Her ikisi de eylemi açıklamaya çalışan bu güdülerden ilki, yani amacıyla güdüsü, gelecek yönelimli bir güdüdür ve eylemi amaç ya da proje açısından açıklar. İkincisi, çünkü güdüsü ise geçmişe yöneliktir, eylemin ortaya çıkmasına katkıda bulunan geçmiş deneyimleri tanımlamaya çalışır.

Örneğin bir hırsızlığı amacıyla güdüsü ile açıklayacak olursak, “amaç parayı çalmak ve çocuğunun ihtiyacı olan ilacı almaktı” şeklinde açıklayabiliriz. Diğer taraftan aynı eylemi çünkü güdüsü ile açıklayacak olursak, “çünkü işsiz kalmıştı ve gereken ilacı alacak parası yoktu.” açıklamasını yapabiliriz.

Schutz’a göre “amacıyla” güdüsü ve “çünkü” güdüsü arasındaki temel fark, “amacıyla” güdüsünde eylemin amaç/proje açısından açıklanması, “çünkü” güdüsünde ise amacın/ projenin bireyin geçmiş deneyimleri açısından açıklanmasıdır.

Elbette hem eylemleri anlamak bu örnekte olduğundan daha karmaşıktır hem de sosyal bilimciler bu güdüleri analiz etseler de eylemi gerçekleştiren bireyler bu güdülerin farkında olmayabilirler. Ayrıca amacıyla güdüsü ile çünkü güdüsü iç içe geçebilir, bağlama göre her iki açıklama da yapılabilir ya da iki açıklama birleştirilebilir. Bu noktalar, eylemi anlayabilmek için çok daha fazla inceleme yapılması gerektiğini göstermektedir (Schutz, 1967:91; Johnson, 2008:142).

Kaynak: T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3781, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 2595

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...