Viyana Çevresi’nin Tarihi
Viyana Çevresi’nin tam anlamıyla kuruluşu, Moritz Schlick’in 1922’de Viyana’ya gelmesiyle başlar. Etrafında toplanan bir grup filozofla beraber, 1928’de yaptıkları kuruluş toplantısında Schlick, Verein Ernst Mach (Ernst Mach Topluluğu)’ın başkanı olmayı kabul eder. Fakat o güne dek orada herhangi bir düşünsel etkinliğin gerçekleşmediğini söylemek yanlış olur, bilim felsefesi ve epistemoloji üzerine toplantılar, 1907’ye kadar geri götürülebilir.
Toplantıların başlatıcısı olan Philipp Frank, Hans Hahn ve Otto Neurath, aynı zamanda Schlick’in Viyana’ya gelmesini sağlamışlardır. Viyana Çevresi’nin üyeleri arasında yukarıda sayılan isimlerin yanı sıra Rudolf Carnap, Herbert Feigl, Kurt Gödel, Viktor Kraft, Friedrich Waismann da vardır; ayrıca Karl Popper’ın ve Hans Kelsen’in de Viyana Çevresi ile bağlantıda olduğu bilinmektedir.
Yapılan toplantılarda sıkça Ludwig Wittgenstein’ın Tractatus adlı eseri tartışılır ve Wittgenstein, Schlick, Waismann ve Carnap’ın sıkça bir araya geldiği bilinmektedir. 1929’da Harnap, Neurath ve Carnap, Çevre’nin manifestosunu yayınlar: Wissenschaftliche Weltauffassung. Der Wiener Kreis (Bilimsel Dünya Görüşü. Viyana Çevresi)
Viyana Çevresi kendi içerisinde yaptığı toplantıların yanı sıra, mantıksal pozitivizmdeki yeni düşüncelerin ifade edilmesi için olanak sağlamasıyla da öne çıkar. Berlin Çevresi ile birlikte epistemoloji ve bilim felsefesi ile ilgili pek çok kongre düzenlerler. 1935’te Paris’te yapılan ilk bilim felsefesi kongresi öncesinde Prag (1929, 1934) ve Könisberg’de (1930) iki hazırlık kongresi düzenler. Ardından kuantum fiziği ve nedenselliği konu alan Kopenhag kongresi (1936), sonrasında Paris (1937), Cambrigde (1939). 1930’da Könisberg’de düzenlenen kongrenin, Gödel’in birinci derece mantığın tamamlanmışlığı ve aritmetiğin eksikliğini kanıtladığı duyurusu yapması sebebiyle önemi büyüktür.
Viyana Çevresi’nin etkinlikleri sadece kongrelerle sınırlı kalmamıştır. 1928’den 1936’ya kadar Schlick ve Frank’ın editörlüğünde Schriften zur wissenschaftlichen Weltauffassung (Bilimsel Dünya Görüşü Üzerine Yazılar) başlığıyla on kitap yayınlamışlardır. Bu eserler arasında sadece kendi üyelerinin kitapları değil, önde gelen eleştirmenlerinden biri olan Popper’ın ilk kitabı da bulunmaktadır. Neurath editörlüğünde giriş niteliğinde metinler içeren bir seri olan Einheitswissenschaft altında da yedi kitap yayınlarlar.
1930’da Berlin Çevresi ile birlikte Annalen der Philosophie dergisini alırlar ve Carnap ve Heins Reichenbach editörlüğünde, adını Erkenntnis olarak değiştirip 1940’a kadar bu dergi aracılığıyla makaleler, tartışmalar, kongrelerin ve konferansların çeşitli metinlerini yayınlarlar. 1938 civarı yayın aktiviteleri Neurath editörlüğünde, Zur Enzyklopädie der Einheitswissenschaft adlı dergiye odaklanmıştır. 1970’e kadar toplamda 20 monograf yayınlanmıştır. Thomas Kuhn’un Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı eseri de bunlardan biridir.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
