Yakın zamanda yapılan bir meta-analiz, üniversite öğrencilerinin IQ‘larının 1939’da yaklaşık 119 iken 2022’de ortalama 102’ye, yani nüfus ortalaması olan 100’ün biraz üzerine düştüğünü ortaya koymuştur. Araştırmacılar, “Öğrencilerin IQ’sundaki düşüş, son 80 yılda artan eğitsel katılımın zorunlu bir sonucudur” yorumunda bulunuyor. “Bugün üniversiteden mezun olmak 1940’larda liseyi bitirmekten daha sıradan bir durum.”

Lisans seviyesindeki öğrencilerin IQ‘larındaki düşüş, üniversite diplomasının değerinin zaman içinde azaldığının bir göstergesi olabilir. İronik bir şekilde diploma istihdam için bir ölçüt hâline geldikçe daha fazla insan diploma sahibi oluyor ve böylece diploma giderek daha fazla değer kaybediyor.

Üniversite öğrencilerinin ortalamadan önemli oranda daha zeki olduğu ve IQ’larının 115 ila 130 arasında değiştiği sıkça dile getirilir. Ancak Kanadalı araştırmacılardan oluşan bir ekibin yakın zamanda yayınlanan bir meta-analiz çalışmasında gösterdiği gibi, bu “gerçek” ne yazık ki geçerliğini yitirmiş durumda. ¹

Araştırmanın Mount Royal Üniversitesinde psikolog ve öğretim üyesi olan başyazarı Bob Uttl ve çalışma arkadaşları Victoria Violo ve Lacey Gibson tarafından yürütülen meta-analiz, 1939 ve 2022 yılları arasında üniversite öğrencilerinin IQ’larını ölçen çok sayıda çalışmayı bir araya getirdi. Sonuçlar, üniversite öğrencilerinin IQ’larının 119’dan bugün ortalama 102’ye düştüğünü gösterdi ki bu da nüfus ortalaması olan 100’ün sadece biraz üzerinde. Kısacası, üniversite öğrencileri artık genel nüfustan ortalama olarak daha zeki değiller.

İlgili konu: İnsanoğlu gitgide aptallaşıyor

Eğitsel katılımdaki artış

Bu bulgu birkaç nedenden dolayı ilgi çekicidir. İlk olarak, üniversite öğrencilerinin IQ’larındaki düşüş, uzun süredir gözlemlenen ve genel halk arasında IQ puanlarının zaman içinde nasıl istikrarlı bir şekilde yükseldiğini açıklayan “Flynn etkisi” ile keskin bir tezat oluşturmaktadır. James Flynn 1984 yılında, Amerikalıların IQ’larının önceki 46 yıl boyunca her on yılda yaklaşık üç puan arttığını gösteren bir çalışma yayınladı. Flynn’in tespit ettiği bu artış, kabaca her 15 yılda bir yapılan IQ testlerinin yeniden düzenlenmesinden kaynaklanmıyordu. Flynn’in bulguları o zamandan bu yana başka araştırmacılar tarafından da tekrarlandı ve görünüşe göre IQ’lardaki yükseliş ekseriyetle devam etti; ancak 21. yüzyılın ilk yirmi yılında tersine dönmüş olabileceğine dair işaretler de söz konusu. ²

Son bulgular, günümüzde üniversiteye kabul edilmenin artık eskisi kadar zekâ ya da en azından IQ testiyle ölçülen türden bir zekâ gerektirmediği görüşünü destekliyor. IQ testleri yararlı olmakla birlikte kesin zekâ ölçütleri değildir. Sonuçta zekâ, bir testteki soruların ortaya çıkarabileceğinin çok ötesinde çeşitli formlarda da karşımıza çıkar.

Araştırmacılar, “Öğrencilerin IQ’sundaki düşüş, son 80 yılda artan eğitsel katılımın zorunlu bir sonucudur” yorumunda bulunuyorlar. Öyle ki ekliyorlar: “Bugün üniversiteden mezun olmak, 1940’larda liseyi bitirmekten daha sıradan bir durum.”

İlgili konu: Mevcut üniversite sistemi ihtiyaçlara yanıt veremiyor ve artık değişmelidir

Üniversite diploması uzun zamandır daha fazla kazanç sağlayan bir iş ve rahat bir orta sınıf yaşamı için geçerli bir bilet olarak gösterildiğinden, genç yetişkinlerin çoğu üniversiteye gidiyor. Bu süreci kolaylaştıran en önemli faktörlerden birisi ise devletlerin eğitim için sağladığı kredi imkânları.

İlgili konu: Eğitimin değeri mezunların gelir düzeylerine göre ölçülmemelidir

Ancak akademiye açılan bu kapıyla ilgili önemli bir sorun var. National Student Clearinghouse‘un istatistiklerine göre, öğrencilerin sadece %58‘i altı yıl içinde diplomalarını almayı başarıyor. Dahası, okulu bırakma oranı IQ ile negatif bağlantı gösteriyor: Bir lisans öğrencisinin IQ’su ne kadar düşükse üniversiteden diploma almadan ayrılma ve potansiyel olarak borç yükü altına girme olasılığı o kadar yüksektir. Yapılan bir araştırma, IQ’su ortalamanın biraz üzerinde olan beyaz Amerikalı lisans öğrencilerinin mezun olma ihtimalinin neredeyse yarı yarıya olduğunu göstermiştir.

Öğrencileri böylesine önemli bir yazı tura oyununa sokmak onlara ya da onlara üniversite deneyimi sağlayan akademik kurumlara fayda sağlıyor mu? Gözlemciler yıllar geçtikçe üniversitelerin genç, deneyimsiz müşterilere diploma ve dolayısıyla daha iyi bir yaşam şansı satan şirketlere benzemeye başladığını düşünüyor. Ulusal Eğitim İstatistikleri Merkezi‘ne göre, 1980 yılında bir fakülteye tam zamanlı olarak devam etmenin enflasyona göre düzenlenmiş maliyeti yıllık 10.231 dolardı. Otuz yıl sonra bu maliyet 28,775 dolara yükseldi. Üniversitelerin sorgulayan beyinler için övünülen öğrenim merkezleri olduğu günler çoktan geride kaldı. Buralar artık daha çok büyük bir işletme gibi çalışıyor.

Üniversitenin artık sadece zeki ve ayrıcalıklı olanlara mahsus olmaması iyi bir şey; ancak sarkacın diğer yöne doğru çok fazla sallanmasının da bazı sonuçları var.

Diplomanın değeri

Araştırmacılar, “Üniversiteler ve öğretim üyeleri, bütün öğrencilerin artık nitelikli değil, sadece ortalama kişiler olduğunun farkına varmalı ve müfredat ile akademik standartları yeniden düzenlemelidir” görüşündeler. Bu da “işverenlerin artık üniversite diploması olan adayların diploması olmayanlardan daha yetenekli ya da daha zeki olduğuna bel bağlayamayacağı” anlamına geliyor.

Lisans öğrencilerinin IQ’larındaki düşüş, üniversite diplomasının değerinin zaman içinde azaldığının bir göstergesi olabilir. Bunun yanında kendilerini diğerlerinden ayırmak için daha yüksek eğitim programlarını hedeflemek yerine eğitimin külfeti nedeniyle bundan vazgeçen nitelikli öğrencilerin sayısı da giderek artıyor.

Örneğin Wall Street Journal-NORC anketine göre Amerikalıların %56’sı üniversiteye gitmenin maliyetine değmeyeceğini düşünüyor. Bundan sadece on yıl önce Amerikalıların %53’lük bir kısmı maliyetin eğitime değeceğini düşünüyordu. Bu gerçekten de çok keskin bir değişim. Bu konuda şüpheciliğin en sık görüldüğü yaş grubu ise 18 ila 34. Yani üniversite çağındaki bireyler…

Bu makale Sosyolog Ömer Yıldırım tarafından www.felsefe.gen.tr için, Ross Pomeroy’un “Undergraduates’ average IQ has fallen 17 points since 1939. Here’s why.” isimli makalesinden Türkçeye çevrilip derlenerek hazırlanmıştır. Alıntılanması durumunda kaynak gösterilmesi, ahlaklıca olanıdır.

Çeviri ve Derleme: Sosyolog Ömer YILDIRIM

1. Uttl, B., Violo, V., Gibson, L., (2024). Meta-analysis: On average, undergraduate students’ intelligence is merely average. ScienceOpen Preprints. http://dx.doi.org/10.14293/PR2199.000694.v1
2. Tim Newcomb, Popular Mechanics, American IQ Scores Have Rapidly Dropped, Proving the ‘Reverse Flynn Effect’, Erişim:10.04.2024,  https://www.popularmechanics.com/science/a43469569/american-iq-scores-decline-reverse-flynn-effect/