Fizikalizm nedir? Fizikselcilik

Fizikselcilik ya da fizikalizm, Zihin-beden sorununa getirilen çözüm denemelerinden birisidir. En önemli temsilcileri U. T. Place ve J. J. C. Smart’tır. Bu anlayışa göre var olan her şey fizik kökenlidir. Bu açıdan zihinsel ya da cisimsel her ne var oluyorsa fiziksel süreçlere dayanır. Dolayısıyla zihin, ikiciliğin tersine cisimsel olan tek bir töz’e dayanılarak açıklanır.

Bu kurama aynı zamanda indirgemeci maddecilik ya da özdeşlik kuramı da denir.

Fizikalizm zihinsel olanın fiziksel ve maddi olan şeylerin varlığından ibaret olduğunu iddia etmektedir. Zihinsel durum ve süreçler fiziksel durum ve süreçlerden ayrı olmadığı gibi zihin bu fiziksel olaylarla özdeştir. Yani zihinsel olaylar veya süreçler nörolojik veya nörobiyolojik durum ve süreçler olarak görülebilir. Bu anlayışı benimseyenlere göre bilinçli olarak yapılan aktiviteler beyin olaylarına bağlı olarak meydana gelen fiziksel aktivite veya süreçler neticesinde gerçekleşir.

Fizikalist yaklaşımın tavrı, zihin hâllerinin gerçekte maddesel bir varlık olan beynin hâlleri olduğu yönündedir. Bu bağlamda, “cisimler olmasaydı, zihinler de var olmayacaktı, zira zihinler bazı maddî cisimlerde ortaya çıkan hâllerdir” düşüncesi esas alınır. O hâlde evrende var olan her şey gibi, zihin ve bilinç de fiziksel bir varlık olarak değerlendirilir.

Fizikselcilik, yalnızca cisimsel şeylerin var olduğunu savunması bakımından maddeciliği; davranışların, tutumların, eylemlerin vb. nedeni olarak içsel zihinsel durumlarını gördüğü için de zihinselciliği içerir.

Fizikselciliğin a posteriori kuram olduğu görülür. Bunun anlamı ise şudur: Zihinle ilgili bir usavurmanın doğruluğu ancak bilimsel çalışmalar aracılığıyla yürütülen deney ve gözlemle bilinebilir. Dolayısıyla zihin ile beynin aynı şey olduğu düşüncesi bilimsel çalışmalardan sonra ileri sürülebilir. Oysa ikicilik söz konusu olduğunda onun a priori bir kuram olduğu görülür çünkü ikicilik zihin ile bedenin ayrılığını akıl yürütme yoluyla a priori savunur.

Fizikselci anlayışa göre zihinsel bir durum kuramsal olarak fiziksel durumlarla açıklanabilir. Nörobilim alanında çalışan bilim insanlarının yürüttüğü araştırmalar bu eksende gerçekleşir. Dolayısıyla zihin felsefesinde zihin-beden bağıntısı hakkında yürütülen tartışmalar nörobilim çalışmaları göz ardı edilerek yapılamaz. Bu açıdan fizikselcilik, ikiciliğe karşı gelişmelerin felsefe alanında bilimin savunulması olarak da değerlendirilebilir.

Görüldüğü gibi fizikalizm en temelde, var olan her şeyin fiziksel olduğunu ve fiziğin terimleriyle açıklanabileceğini savunmaktadır. Şu halde
zihinsel niteliklerin fiziksel süreçlere bağlı olarak açıklanması söz konusudur.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım