Giuseppe Peano Kimdir?
Giuseppe Peano, 27 Ağustos 1858 ila 20 Nisan 1932 tarihleri arasında yaşamış olan İtalyan bir matematikçi, dil bilimci ve düşünürdür. Giuseppe Peano, iki yüzden fazla kitap ve makale kaleme almış olan, matematiksel mantık ve küme teorisinin kurucu babası konumunda bulunan bir bilim adamıdır.
Peano, doğal sayılar üzerine yaptığı çalışmalarla matematik dünyasına Peano Aksiyomları olarak adlandırılan matematiksel sistemi kazandırmıştır. Bu çabanın bir parçası olarak, matematiksel tümevarım yönteminin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur.
Giuseppe Peano, kariyerinin çoğunu Torino Üniversitesinde matematik öğretmenliği yaparak geçirmiştir. Ayrıca Klasik Latincenin basitleştirilmiş bir versiyonu olan “Latino sine flexione” (çekimsiz Latince) adlı uluslararası bir yardımcı dilin de yaratıcısı olmuştur. Peano’nun kitaplarının ve yazılarının çoğu kendi yarattığı bu versiyonla ve diğerleri ise İtalyanca olarak yazılmıştır.
Giuseppe Peano’nun ebeveynleri bir çiftlikte çalışıyorlardı ve Giuseppe de Cuneo’ya yaklaşık 5 km uzaklıktaki Tetto Galant isimli bu çiftlik evinde doğdu. Spinetta’daki köy okuluna gittikten sonra Cuneo’daki okula geçiş yaptı ve her gün okula gitmek için yürüyerek 5 kmlik bir yolculuk yaptı. Ebeveynleri Cuneo’da bir ev satın aldı, ancak babası, Tetto Galant’ta çalışmaya devam etti ve annesi, Giuseppe ve diğer oğluyla Cuneo’da kaldı.
Giuseppe Peano
Giuseppe’nin annesinin Torino’da rahip ve avukat olan bir erkek kardeşi vardı ve dayısı, Giuseppe’nin çok yetenekli bir çocuk olduğunu anlayınca, 1870’te ortaöğrenimi tamamlaması ve üniversite çalışmalarına hazırlanması için onu Torino’ya götürdü. Giuseppe, 1873’te Ginnasio Cavour’da sınavlara girdi ve ardından 1876’da mezun olduğu Liceo Cavour’dan sonra Torino Üniversitesine girdi.
Peano’nun Torino Üniversitesindeki ilk yılında öğretmenleri arasında ona analitik geometri ve cebir öğreten D’Ovidio da vardı. İkinci yılında Angelo Genocchi’den matematik ve Giuseppe Bruno’dan tanımlayıcı geometri dersi aldı. Peano, üçüncü yılında matematik okumaya devam etti ve bunu yapan tek öğrenci olduğunu gördü. Diğerleri çalışmalarına, Peano’nun aslında yapmayı planladığı Mühendislik Okulu’nda devam etmişlerdi. Üçüncü yılında Francesco Faà di Bruno ona analizi, D’Ovidio ise geometriyi öğretti. Son yılındaki öğretmenleri arasında yine bir geometri dersi ile D’Ovidio ve bir mekanik dersi ile Francesco Siacci vardı. 29 Eylül 1880’de Peano matematik doktoru olarak bu okuldan mezun oldu.
Peano, D’Ovidio’nun asistanı olarak 1880’de Torino Üniversitesi personeline katıldı. Matematik alanındaki ilk makalesini 1880’de yayınlayan Peano ertesi yıl üç makale daha yayınladı. Peano, 1881-82 döneminde bu kez bir başka hocası Genocchi’nin asistanı olarak atandı. Genocchi bu sıralarda oldukça yaşlıydı ve nispeten sağlıksızdı ve Peano onun derslerinin bir kısmını devraldı. Peano, dersin standart metni olan Serret’in kitabındaki tanımın yanlış olduğunu anlayınca bunu derhal Genocchi’ye anlattı ve Genocchi bunu zaten bildiğini söyledi. Genocchi, Serret’in hatasının daha önce Schwarz tarafından belirlendiğini anlatarak Peano’yu hayal kırıklığına uğrattı.
Giuseppe Peano, 20 Nisan 1932 tarihinde, 73 yaşındayken, İtalya’nın Torino kentinde hayata veda etti.
Çeviri ve Derleme: Sosyolog Ömer Yıldırım
Kaynak: Italian mathematician
