Felsefe hakkında her şey…

David Hume kimdir?

18.10.2022
3.249
David Hume kimdir?

David Hume, 7 Mayıs 1711 ila 25 Ağustos 1776 tarihleri arasında yaşamış olan İskoç filozof, tarihçi, ekonomist ve özellikle ampirizm ve septisizm anlayışlarıyla tanınan bir yazardır.

Hume, felsefeyi insan doğasının tümevarımsal, deneysel bir disiplini olarak kabul etmiştir. İngiliz fizikçi ve filozof Isaac Newton’un bilimsel yöntemini kendine model alan ve yine İngiliz felsefesinin en etkin isimlerinden John Locke’un epistemoloji anlayışını temel alan David Hume, bilgi elde etme sürecinde aklın nasıl bir işlev gördüğünü açıklamaya çalıştı. Bu çalışmalarının sonucunda hiçbir gerçeklik teorisinin geçerli olmadığı sonucuna vardı. Ona göre deneyimin ötesinde hiçbir şeyin bilgisi elde edilemezdi. Bilgi felsefesine sunduğu bu önemli ve kalıcı fikirlerine karşın Hume kendisini esas olarak bir ahlak filozofu olarak tanımlamayı seçmiştir.

Hume yalnızca felsefi zeminde “nedensellik” anlayışının en sıkı eleştiricisi olmasıyla ve kendi ahlak felsefesini dayandırdığı “duygudaşlık” öğretisiyle değil, tarih alanında modern tarih yazımına öncülük etmesiyle, iktisat alanında da çağdaşı ünlü iktisatçı Adam Smith’i aratmayacak denli özgün düşünceleriyle de tanınan tam anlamıyla çok yönlü bir filozoftur.

David Hume, 1711’de İskoçya’da Edinburgh yakınlarındaki Berwickshire’da pek varlıklı olmayan bir ailenin bir ferdi olarak dünyaya geldi. Ailesinin politik yönelimi Whiggish ve dinî yönelimi de Kalvinist olarak tanımlanabilir. Çocukken, amcasının etkin rol oynadığı İskoçya Kilisesi’ne katıldı. On bir yaşından Edinburgh Üniversitesine gidene kadarki süreçte annesi tarafından eğitildi. O dönemki mektupları, genç bir öğrenci olarak dini ne kadar ciddiye aldığını ve Kalvinizmin The Whole Duty of Man’den alınan ahlaki yönergelerini nasıl itaatkâr bir şekilde takip ettiğini gözler önüne sermektedir.

Hume eğitimini özel olarak sürdürmek için on beş yaşında Edinburgh Üniversitesinden ayrıldı ve hukuk alanında bir kariyer düşünmeye teşvik edildi, ancak onun ilgisi kısa sürede felsefeye yöneldi. Bu özel eğitim yıllarında, özellikle din hakkında ciddi felsefi sorular sormaya başladı.

Aydınlanma dönemi ve Aydınlanma felsefesinin en büyük düşünürlerinden biri sayılan David Hume, gerek metafizik düşünceye getirdiği eleştirilerle, gerek dinsel boş inançlara vurduğu darbelerle, gerekse akılcılık’ın temellerini sarsan düşünceleriyle felsefi düşünmenin tarihinde silinmeyecek izler bırakmıştır.

Hume kendinden sonra gelen hemen her filozofu az ya da çok etkilemekle birlikte, onun John Stuart Mill ve Immanuel Kant üzerine etkileri daha da belirgindir. Özellikle, felsefede ondan sonra hiçbir şeyin aynı kalmadığı düşünülen Kant, Hume’un kendisini düşünsel bir silkinmeye yönelttiğini, kendisini dogmatik uykusundan uyandırdığını dile getirmiştir. Gerçekten de Kant’ın ortaya koyduğu düşüncelerin çoğu, Hume’un su yüzüne çıkardığı değme felsefe sorularına birer yanıt niteliğindedir.

İlgili konular:

Hazırlayan: Ömer Yıldırım
Kaynak: Stanford Ansiklopedisi

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...