Ziya Gökalp, yayın konusunda üretken biri olmuştur. Şiirleri bir kenara bırakılırsa, yazdığı makaleler on cilt halinde Kültür Bakanlığı tarafından yayınlamışlardır. Makalelerinde hemen hemen her konuya değinmiştir. Ancak asıl konuları toplumun kurtuluşunu sağlayacak değerler, kurumlar ve düşünceler üzerinde olmuştur. Kitaplarını genellikle daha önce yazdığı makalelerin dönüştürülmesinden oluşturmuştur. Baskı sırasına göre onun önemli sayılan kitapları şunlardır:

• Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak
• Türk Töresi
• Türkçülüğün Esasları
• Türk Medeniyeti Tarihi

Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1918)

Bu kitap, 1912-1913 yıllarında Türk Yurdu dergisinde yayınlanan makalelerden oluşmuştur. Kitabın temel konusu başlıkta geçen unsurların tarihsel olarak nasıl ortaya çıktıkları ve ne türden anlamlar yüklenildiğinin tartışılmasıdır. Adı geçen kitap şu bölümlerden oluşmaktadır: Üç Cereyan, Lisan, Anane ve Kaide, Hars Zümresi Medeniyet Zümresi, Türklüğün Başına Gelenler, Terbiye, Mefkure, Türk Milleti ve Turan, Millet ve Vatan, Milliyet Mefkuresi, Milliyet ve İslamiyet. Bölüm başlıklarından da anlaşıldığı gibi, varloluş sorunu yaşayan toplumun yeniden biçimlendirilmesi için değer sistemlerinin tarihsel ve teorik tartışmaları yapılmaktadır.

Türk Töresi (1923)

Gökalp’ın milletin temellerini anlamak açısından Türk tarihinin kökenlerini araştırma denemelerinden biridir. Kitap incelendiğinde, Gökalp’ın kaygıları daha iyi anlaşılmaktadır. Kitabın ilk bölümü olan Türk Töresi’ne Dair Araştırmalar başlığı altında, törenin anlamı ve tanımı, Türklerin kendilerini diğer toplumlardan nasıl ayırdıklarını ve onların hangi niteliklerinden hareketle sınıflandırılacakları üzerinde durmuştur. Bölümün sonunda, Türk Töresi adlı kitapta, Türklerin İslamiyet öncesi dini töreleri ile hukuki törelerini inceleyeceğini bildirmiştir. Bu bağlamda dini mantık, takvim, inanç değeri olan hayvanlar, Şamanist inançta ilahlar ile ruhlar ele alınmıştır. İkili tasnifin Türkler ve Çinliler’deki durumu, Oğuz dini, il dininin esasları, Eski Türk kozmogonisi ve ilgili efsaneler, Eski Türklerde kainat anlayışı gibi konular incelenmiştir.

Türkçülüğün Esasları (1923)

Bu kitap, Ziya Gökalp’ın temel kitabı sayılabilir. Çeşitli konulardaki düşüncelerini Türkçülük çerçevesinde sistemleştirmiştir. Kitabın bölüm başlıkları işlenen konuları ortaya koymaktadır. Türkçülük tarihi, Türkçülüğün tanımı, Turancılık, hars ve medeniyet, maddecilik, mefkurecilik, milli vicdan, dil, sanat, ahlak, hukuk, din, iktisat, siyaset ve felsefe gibi başlıklar Türkçülük çerçevesinde bütünlüklü bir yapı olarak ortaya konmuştur.

Türk Medeniyeti Tarihi (1925)

Bu kitap onun ölümünden sonra basılmıştır. Bir kaç cilt düşünülmüş olmalı ki birici kısım olarak ayırdığı çalışmaya İslamiyet’ten Evvel Türk Medeniyeti adını vermiştir. Diğer dönemler ve ciltler yazılamamıştır. Yayınlanan kısım İslamiyet öncesini konu edindiğinden büyük ölçüde Türk Töresi kitabının içeriğiyle örtüşür. Çalışma bir başlangıç ve beş kitap şeklinde bölümlenmiş. Başlangıç bölümünde medeniyet, Türk harsı ve medeniyeti, göçebelik ve Türk töresi, medeniyet ve ırk konularına yer verilmiştir. 1. kitap, İslam öncesi Türk dini, 2. kitap, Türk Muakalesi (ya da mantık), 3. Kitap, İslam öncesi Türk devleti, 4. Kitap, Türk ailesi, 5. Kitap, Türk iktisadı başlıklarını içermektedir.

Kaynak: TÜRKİYE’DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I, s. 50-51, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2456 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1428