Türkiye’deki felsefe tarihi çalışmaları
Felsefe tarihçiliği, felsefenin bir dalı olarak Aristoteles’le başlamaktadır. Aristoteles ele aldığı her sorunda, ilkin o sorun hakkında bildirilen görüşleri sıralamış sonra da kendi görüşlerin temellendirmeye geçmiştir. Bu tutumu ve Metafizik kitabının ilk bölümünün felsefe tarihi niteliklerine sahip olması, Aristoteles’i ilk felsefe tarihçisi yapmaktadır. Ancak asıl felsefe tarihçiliği 19. yüzyılda gelişmiştir.
Ernst von Aster, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümünde 12 yıl ders vermiştir (1936-1948) ve bu derslerin bir kısmı da felsefe tarihi dersleridir. Bu derslerin önemli bir bölümü, felsefe tarihçimiz Macit Gökberk tarafından Türkçeye çevrilmiştir.
Aster, “felsefe tarihi nedir?” sorusundan hareketle konuyla ilgili şu açıklamaları yapmıştır:
Felsefe problemlerinin anlamını kavrayabilmek, bu problemlerin tarihini izlemeyi gerektirir. Bunun içindir ki, felsefe tarihi bir felsefe disiplinidir, hem de felsefenin çok önemli bir disiplini. Felsefe problemleri tarihi akışları içinde dikkate alınır. Böylece onların birbirlerine ne kadar bağlı olduklarını, birinin ötekilerinden nasıl çıktığını görmek mümkündür. Felsefe tarihi, bize bağımsız bilimlerin felsefe çerçevesinde nasıl oluştuğunu ve sonradan felsefe ananın kucağından ayrılarak nasıl bir bağımsızlık kazandıklarını gösterir. Bu nedenledir ki felsefe tarihi, felsefeye girişi kolaylaştırır. Felsefe tarihinin özünü, daima felsefe problemlerinin kendisi oluşturmaktadır (Aster 2005, 51).
NermiUygur’a göre felsefe tarihi deyimi, ilkin disiplinlerin temelindeki uzmanlık kaygısından doğmuştur. Özellikle 19. yüzyılda, genel olarak tarih bilincinin yeni bir bilme ortamı olarak her yanda büyük gelişmelere erişmesiyle bu bilinç, zaten içinden fışkırdığı felsefe araştırmalarına başarıyla uygulanmıştır (Uygur 1971, 167-168).
Felsefe ile felsefe tarihi arasındaki sıkı ilişki, felsefe tarihinin nasıl olması gerektiği ve ondan ne beklemeli gibi soruların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu soruların tartışılması, felsefe tarihini felsefenin bir disiplini haline getirmiştir.
Türkiye’de felsefe tarihi hakkında çeviri ve telif olmak üzere çok çeşitli yayınlar yapılmıştır. Ülkemizde felsefe tarihiyle ilgilenme, modern felsefenin Türkiye’ye girme sürecinde başlamış ve devam etmektedir.
İLGİLİ KONULAR:
- Macit Gökberk’in felsefe tarihi çalışmaları
- Takiyettin Mengüşoğlu’nun felsefe tarihi çalışmaları
- Nermi Uygur’un felsefe tarihi çalışmaları
Kaynak: TÜRKİYE’DE FELSEFENİN GELİŞİMİ I, s. 60-68, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2456 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1428
