Felsefe hakkında her şey…

Nicelikten Niteliğe ve Nitelikten Niceliğe Geçiş Yasası Nedir?

20.11.2019
2.465

Eytişimsel ve tarihsel özdekçiliğin saptadığı üç evrensel yasadan biri. Eytişimsel ve tarihsel özdekçiliğin saptadığı bu yasa da öbür ‘karşıtların birliği ve savaşımı yasası’yla ‘yadsımanın yadsınması yasası (olumsuzlamanın olumsuzlanması yasası N.) gibi doğada, toplumda ve bilinçte; bunların tüm süreçlerinde geçerlidir, bu yüzden evrenseldir.

Gerçekte bu üç yasayı da keşfeden Alman düşünürü Hegel’dir, ne var ki her üç yasayı da gizemselleştirmiş ve soyutlamıştır. Bu yasaları nesnel gerçekliğin bir yansıması olarak gören ve saptayan eytişimsel ve tarihsel özdekçilik olmuştur. Eytişimsel özdekçi felsefe bu üç evrensel yasayı nesnel gerçekliği bilmenin ve onu dönüşüme uğratmanın yasaları olarak yeniden düzenlemiştir. Özellikle bu yasaların toplumsal gelişmede değişen koşullara göre özgül biçimler aldıklarının saptanması, tümüyle eytişimsel özdekçi felsefenin ürünüdür.

Örneğin niceliksel ve niteliksel değişimler görelidir, kimi özellikler bakımından niteliksel olan değişmeler başka özellikler bakımından niceliksel olabilir; anamalcılık tekelci anamalcılığa dönüşmüştür, bu değişme kimi özellikler bakımından nitelikseldir, ama kimi özellikler bakımından nicelikseldir, çünkü anamalcılık niteliği değişmemiştir. Bu örneklerde görüldüğü gibi bu evrensel yasanın çeşitli koşullardaki çeşitli özgül biçimleri eytişimsel özdekçi felsefe tarafından incelenmiş ve saptanmıştır. Bu yasa, kısaca, ‘nicelikten niteliğe geçiş’ deyimiyle de nitelenir.

NİCELİKTEN NİTELİĞE GEÇİŞ

Gelişmenin, niceliksel değişmelerin niteliksel değişmelere dönüşmesiyle gerçekleştiğini açıklayan yasa. Eytişimsel özdekçiliğin meydana koyduğu bu yasa, doğada, bilinçte ve toplumda alt olandan üst olana doğru ilerlemenin hangi koşullar altında gerçekleştiğini açıklar. Bu nesnel yasaya göre her türlü gelişme, nicelikçe birikimlerin zorunlu olarak nitelik değişimini gerektirmesiyle gerçekleşir. Örneğin, yüz dereceye kadar kaynatılan su nitelik değiştirip buhar olur, bilgisi çoğalan tıp öğrencisi nitelik değiştirip hekim olur, gerekli oy sayısını bulan milletvekili adayı nitelik değiştirip milletvekili olur vb. Bu nesnel ve evrensel yasa evrim ve devrim deyimleriyle de dile getirilir. Evrim ve devrim, gelişmenin, birbirlerine sıkıca bağımlı iki yanıdır. Gelişmenin gerçekleşebilmesi için bir yanda nicelikçe birikmeler (evrim), öbür yanda nitelikçe değişmeler (devrim) gereklidir.

Evrimsel gelişme zorunlu olarak devrimsel gelişmeyi doğurur. Nicelikten niteliğe bu geçiş ani olarak ‘sıçrama’yla gerçekleşir. Örneğin 99 dereceye kadar niteliğini sürdüren su bir derece daha ısınmakla birdenbire buhar, bin oy alması gereken ve 999 oya kadar aday niteliğini sürdüren kişi bir oy daha almakla birdenbire milletvekili olur. Doğa, toplum ve bilinç bu yasayla devinir ve gelişir. Gerçekleşen, eski’nin yok olarak yerini yeni’ye bırakmasıdır. Ne var ki bu yeni, her gelişme sürecinde mutlaka eskiyle zıtlaşan bir yeni değildir. Yeni, kendinden önceki aşamaya göre yeni olduğu halde, kendinden sonraki aşamaya göre eskidir. Kimi yerde de yenilenmiş bulunduğu halde eski yapısını sürdürür. Örneğin iç çelişmelerdeki nicel birikimin gerekli sınırı aştığı noktada anamalcılık emperyalizm aşamasına sıçramıştır, ama gene de anamalcılık yapısını korumaktadır. Bu demektir ki daha az yetkin bir yapıya göre niteliksel olan değişme, daha yetkin bir yapıya göre nicelikseldir.

Niceliksel değişmelerle niteliksel değişmeler de birbirlerine sıkıca bağımlıdırlar, nicelik değişmeleri nitelik değişmelerini doğurduğu gibi nitelik değişmeleri de nicelik değişmelerini doğurur. Örneğin yeni bir makine (nitelik) üretimi artırır (nicelik) üretimin artması daha gelişmiş bir makineyi (nitelik) gerektirir, daha gelişmiş bir makine de üretimi daha çok artırır (nicelik) vb… Eytişimsel özdekçiliğin gerçek anlamına kavuşturup nesnel gerçeklikten yansıyan bilimsel ayrıntılarını saptadığı bu yasa, ilkin idealist bir yapıda Alman düşünürü Hegel tarafından ileri sürülmüştür.

NİTELİKTEN NİCELİĞE GEÇİŞ NEDİR?

Nicelikten niteliğe geçişle işlemeye başlayan karşıt süreç. Bir nesnenin niteliksel değişikliği o nesnenin niceliksel değişikliğini gerektirir. Bu gerçek, doğal olaylarda olduğu kadar toplum olaylarında da böyledir. Örneğin bir makine (nitelik) üretimi artırır (nicelik) , üretimin artması da yeni bir makineyi gerektirir (nicelikten niteliğe geçiş). Her devim (devrim N.) bir evrim sürecinde, her evrim de bir devrim sürecinde gerçekleşir. Diyalektik anlayış, nitelikle niceliğin karşılıklı ilişkileri içinde birbirlerine olan etki ve bağlılıklarını ortaya koymuştur.

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...