İşletmelerin Temel Fonksiyonları Nelerdir?
İşletmelerin temel fonksiyonlarını aşağıdaki gibi açıklamak mümkündür:
- Genel fonksiyon: Yönetim (planlama, örgütleme, yönetme, eş güdüm, denetim)
- Temel fonksiyonlar: Satın alma, üretim ve pazarlama
- Kolaylaştırıcı fonksiyonlar: Finansman, personel
- Destekleyici fonksiyonlar: Muhasebe, ulaştırma, depolama, ARGE, halkla ilişkiler
Başarı sağlanan her işin temelinde örgütlenmiş çalışmalar vardır ve bu çalışmalara toplumun her kesiminde rastlanır. Yaşamın farklı alanlarında sürdürülen bu çalışmaların istenilen amaçlara en iyi bir şekilde yöneltilebilmesi için insanın karşısına yönetim kavramı çıkmaktadır. İşletmeler teknolojik ilerlemelere paralel olarak sürekli gelişme içinde olduklarından çalışmalarını çeşitli faktörler etkileyebilmektedir. Bu çalışmaları örgütlemek ve bu faktörlerden en az düzeyde etkilenmelerini sağlayacak olan sistem yönetimdir. İşletmelerin büyümesi, iş bölümünün artması, her biri ayrı bir uzmanlık konusu olan çeşitli faaliyetlerin ortaya çıkması sonucunda hem işletme sahipleriyle yöneticileri birbirinden ayrılmaya başlamış hem de yönetim fonksiyonu da ayrı bir önem kazanmıştır.
Yönetim kavramı ile birlikte yönetici kavramı ortaya çıkmaktadır. Büyük işletmelerde başarı derecesi; işletme sahibinin göstereceği kişisel çaba ve harcayacağı enerjiden çok gittikçe artan yönetim işlerini kendisiyle paylaşacak personelin seçimindeki isabete bağlıdır. Ayrıca işletmenin başarısı, yönetim örgütünün mükemmelliği ile doğrudan ilişkilidir. Hangi tür işletme olursa olsun işletmedeki mevcut olanak ve kaynakların işletme amaçları doğrultusunda planlanması, faaliyetlerin bu doğrultuda düzenlenmesi ile yürütülmesi gerekmektedir. Bu faaliyetleri yerine getiren fonksiyon yönetimdir.
İşletmelerin fonksiyonlarından bazıları tüm işletmeler tarafından yerine getirilirken bazıları sadece belirli işletmeler için geçerli olmaktadır. Örneğin beyaz eşya üreten bir işletmede temel fonksiyon, üretim ve pazarlamayken bir ticaret işletmesinde ise pazarlama fonksiyonudur. Genel fonksiyon olan yönetim tüm işletmeler tarafından yerine getirilir. Çünkü bütün işletmeler iyi veya kötü bir şekilde de olsa yönetim işini yapmak zorundadır.
Günümüzdeki gelişmeler, işletmecilik fonksiyonları ve uygulamalarında yenilikleri zorunlu duruma getirmiştir. Yukarıda belirtilen fonksiyonların yanı sıra çağdaş, küresel ve rekabetçi anlayışın getirdiği fonksiyonlar da büyük önem kazanmıştır. İş görene yeni bir bakış açısı getiren insan kaynakları, reklam ve promosyon, işletmelerde sürdürülen önemli fonksiyonlardan bazılarıdır.
Üst yöneticilerin işletmeciliğe olan yaklaşımı ve yapacakları seçimler; fonksiyonların sayısının, öncelik sırasının ve uygulanacak her bir işletme fonksiyonu kapsamının belirlenmesinde temel bir etkendir. Maliyetler, zorunluluklar ve olayları değerlendirmedeki bakış açısı, yöneticilerin bu konudaki kararını etkiler. Maliyetin yükselmesinden kaçınan yöneticiler ve küçük ölçekli işletmeler, birbirine yakın fonksiyonların aynı bölümde yürütülmesi eğilimindedir. Çağdaş işletmecilik anlayışından uzak olan girişimci ve yöneticilerin söz sahibi olduğu işletmelerde klasik fonksiyonların dışında kalan uygulamalara önem verilmez.
Üretim konusu ve sektör özellikleri; işletmede sürdürülen etkinlikleri belirleyici önemli etkenlerdir. Bir mal üreten işletmede temel fon üretimdir. Bu tür işletmelerde teknik etkinliklerin gerçekleştirildiği, üretim bölümü yanı sıra kalite kontrol, ARGE ve diğer destekleyici fonksiyonlar bulunur. Bir ticaret ya da pazarlama işletmesinde ise temel fonksiyon, başka işletmelerce üretilmiş ürünlerin alınıp bu ürünlere ihtiyaç duyanlara ulaştırılması, yani pazarlamasıdır. Bu tür işletmelerde üretim bölümüne ve buna bağlı depolama, dağıtım, ARGE gibi işletme işlevlerine ve birimlerine gerek yoktur. Bunun yerine halkla ilişkiler, reklam, planlama, dağıtım ve bunlara yardımcı işlevler görülür. Bir havaalanı işletmesinde yer ve uçuş hizmetleri yanında özellikle bakım onarım işleri büyük önem taşır. Bir yazılı basın işletmesi olan gazetede ise üretim ve iletişim hizmetleri bir arada gerçekleştirilir.
İşletmeler mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştirirken üretim faktörlerini bir araya getirerek en uygun üretim teknikleriyle yeni ürünlerini ortaya koyar. Bu faaliyetler birçok fonksiyon kullanılarak gerçekleştirilir. İşletmeler aynı zamanda faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için bazı kaynaklara da ihtiyaç duyar. Finansman fonksiyonu işletmelere bu kaynakları temin etme noktasında ortaya çıkmaktadır. Bu açıklamalara göre finans; para, fon ya da sermaye anlamındadır. Finansman; Bu kaynakların sağlanmasını ifade ederken, finansal yönetim ise; kişi ya da işletmelerin ihtiyaç duydukları fonları belirleyerek sağlanması ve bu fonların en uygun alanlara kaydırılarak yönetilmesidir. İşletmelerin rekabet ve tüketim arzusunun körüklendiği günümüzde peşin satış yapma olanakları daha da zorlaşmaktadır. Üretim ve satış için yeterli miktarda hammadde, yarı mamul ve mamul malların stoklanması gerekir. Stoklu çalışabilmek, kredili satış yapabilmek, günlük faaliyetleri yürütebilmek, vadesi gelen borçları ödeyebilmek ve yeni fırsatları değerlendirebilmek için de finansmana ihtiyaç duyulur.
Kaynak: Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Okulları Mesleki Açık Öğretim Lisesi “Girişimcilik 1” Ders Kitabı