George Berkeley Kimdir?

George Berkeley; İrlandalı din adamı ve filozoftur (Dysert 1685-Oxford 1753).

Felsefe ve dinbilim (ilahiyat) eğitimi gördü. Kilisede görev aldı ve 1734′te Cloyne (İrlanda) piskopos oldu. Felsefesinin temellerini çok genç yaşta arka arkaya yayınladığı üç kitabında attı. İlki A New Theory of Visim (Yeni Bir Görme Kuramı) 1709, psikolojide çığır açmış bir eser kabul edilir.

Treatise concerning the principles of humen knowledge (İnsan Bilgisinin İlkeleri Üstüne İnceleme) 1710 ve Three Dialaguen between Hylas and Philanoun (Hylas ve Philanoun Arasında Üç Konuşma) 1713, düşüncesi (idealist) felsefenin klasikleri arasında yer tutar. Berkeley düşüncesi felsefeyi en uç noktasına kadar götürdü. Dış dünyanın varlığı ile insan bilgisi arasındaki ilişki sorunsalını toptan yadsıyacak derecede uç bir yazıya bağladı.

Berkeley’e göre, insan düşüncesinin, algılamasının dışında, bağımsız bir dış dünya yoktur. “Varolmak algılanmaktır” (Esse est percipi). “Madde” bir soyutlamadan ve kuruntudan başka bir şey değildir. Bu yaklaşımıyla “maddesizciliği” (immateryalizm) kuramlaştıran filozof, algılama için bir algılayan olmasının zorunluğunu kabul ederse de bunu ruha bağlar. Yanılgılar, kuruntular, hayaller “sonlu ruh”tan (insan) kaynaklanırken, kuruntu da olsa dış gerçeğin nedeni “sonsuz ruh”tur (Tanrı). Berkeley düşüncesi felsefeyi mantığının son ucuna kadar götürmesi yüzünden bilim karşısında tutunamadığı halde çağdaş düşünceci akımların (kabadeneyci eleştiricilik, içkincilik), filozofların (Mach, Kauffmann, Schuffe) kaçınılmaz kaynağı olmaktadır.

Anglikan inancına bağlı varlıklı bir ailenin çocuğu olan George Berkeley. Dublin’de öğrenim gördüğü sırada, felsefenin ve bilimin yanlışlarından arındırılmaları ve kusursuzlaştırılmalarıyla, Hıristiyanlığa tıpa tıp uyan bir bilgeliğe ulaşılacağım düşündü ve ömrünü bu amacın gerçekleştirilmesine adadı. Önemli felsefe yazılarını yayımladıktan sonra, ABD’ye giderek, geziler yaptı. 1731’de yurduna döndü. 1734’te, İrlanda’nın güneyindeki Cioyne kentinin piskoposluğu Katoliklere anlayışla davrandı.

Dünyada yalnızca ruhların ve bu ruhların idelerinin varolduğunu, buna karşılık maddenin varolmadığını öne dürdü.

Dublin’deki Trinity College’de eğitim görmüş İrlandalı bir Protestandı. Bugün yakından bilinen bütün felsefi çalışmalarını (1709’da Yeni Bir Görme Kuramı Yönünde Deneme, 1710’da Beşeri Bilginin Prensipleri Hakkında Bir Eser ve 1713’te Hylas ile Philonous Arasında Üç Konuşma) henüz yirmili yaşlardayken yayımladı.

Yeni Dünya’da yüksek eğitimi geliştirmek için çok uğraştı; bu amaçla üç yılını Amerikan kolonilerinde geçirdi. Rhode Island’daki çiftliğini ve kütüphanesini, 1701’de kurulan Yale Üniversitesi’ne bıraktı. Yale’in fakültelerinden birine onun adı verildi. California’daki Berkeley kenti de onun adını taşımaktadır. Berkeley 67 yaşında Oxford’da öldü.

İrlanda’ya yerleşmiş bir Ingiliz ailenin çocuğu olarak Kilkennv’de doğdu. Oxford’da öldü. 15 yaşında Dublin’deki Trinity College’a girdi. Yedi vıl sonra orada öğretim üyesi oldu. 1709’da, 24 yaşındayken, ilk önemli kitabını yayımladı: An Essay Towards a New Theory of Vision. Ertesi yıl felsefesinin başyapıtı olan A Treatise Concerning the Principles of Human Knowledge basıldı. Bunlarla büyük ün kazandı. 1713’te Londra’ya gitti. Orada son önemli felsefe kitabı olan “Diyaloglar”ı yayımlattı. Felsefeye tüm katkısını 30 yaşından önce yapmış, yaşamının sonraki bölümünde bu konuyla bir daha ilgilenmemiştir.

1716’da Avrupa’ya yaptığı bir gezide, başyapıtının ikinci cildi olarak yazdığı bir kitabını yayımlayama-dan yitirince bunu yeniden yazmayı düşünmedi bile. Bu yıllarda Londra’da Addison, Pope, Swift ve Steele ile 1713 ile 1720 arasında aralıklarla yaptığı Avrupa gezilerinde Malebranche’m 1715’teki bu tanışmayı izleyen bir felsefe tartışmasında heyecanlanarak öldüğü söylenir. 1724’te Trinity College’daki görevinden ayrıldı. Londra’ya giderek Bermuda’da bir okul kurmak için para toplamaya başladı. İki yıl sonra parlamento bu projeye devletin de mali katkıda bulunmasını karara bağladı. 1728’de evlenerek Amerika’ya gitti.

Rhode İsland’da Bermuda projesinin hazırlıklarını yürüttü. Devletten beklediği para bir türlü gelmeyince İngiltere’ye geri dönmek zorunda kaldı. 1734’te İrlanda’da Cloyne piskoposu oldu. Başyapıtları ölçüsünde değer taşımayan basılı başka kitap ve yazıları da vardır.

Ayrıca lütfen bakınız:

• Berkeley’in İdealist Kuramı
• Berkeley – Locke İlişkisi
• Berkeley’in Varlık Felsefesi Anlayışı
• Berkeley’in Bilgi Felsefesi Anlayışı
• Berkeley’in Metafizik Anlayışı
• Temel İçgörü Nedir?
• Özdeksizcilik nedir?
• Varolmak Algılanmaktır Ne Demektir?
• Berkeley’in Tasarım Kuramı

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı