SANAT FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI

Obje

Sanatta konu olan nesne, ya da diğer adıyla sanatın konusu olan varlıktır.

Örneğin, Mona Lisa tablosu, bir estetik objedir.

Suje

Sanatla ilgilenen, sanattan anlayan kişidir.

Mesela yukarıda bahsettiğimiz Mona Lisa tablosunu değerlendiren, o tabloya estetik açıdan yaklaşan ve sanatsal anlamda Mona Lisa’yı değerlendiren kişi, sujedir.

Estetik Tavır

Sanatla uğraşan ve ondan anlayan kişinin sanat eserine karşı gösterdiği tavırdır.

Mesela kimi insan kitapları, kimisi tabloları, kimisi heykelleri beğeniyor ve takip ediyor olabilir. Herkesin estetik yaklaşımı farklı olabilir.

Estetik Haz

Estetik bir öznenin; estetik bir tavırla, estetik nesneye yaklaşması sonucunda duyduğu estetik heyecan veya duygudur.

Örneğin bir müzik eserini dinlerken duyulan rahatlama hissi, ruhsal boşalma, mutluluk vb. duygu durumları estetik hazza karşılık gelir.

Estetik Yargı

Öznenin sanat eseri (nesne) hakkında güzel veya hoş olduğu yönünde bir yargıda bulunmasıdır.

Mesela bir alımlayıcının, yani sujenin, bir hat örneğini değerlendirmesi ya da bir ebru eseri üzerinde yorum yapması, estetik yargıyı doğurur.

“Güzel”, “hoş”, “etkileyici” vb. ifadelerle dile getirilen duygu durumları, estetik yargıdır.

Güzellik

Güzellik bir beğeni yargısıdır.

Güzellik estetik öznenin estetik nesneden hoşlanma ve beğeni duygusudur.

Hoş

İnsanın duygularını okşayan güzelliktir. Zevk veren, beğenilendir.

Yüce

Büyük, ulu, ulvi demektir. Hayranlık uyandıran, ulaşılması zor olan şeydir.

Sanat Eseri

Sanatçının yaratıcılık ve ustalık sonucu ortaya çıkardığı eserdir.

Taklit

Sanatçının bir şeyi benzetme yoluyla eserine aktarmasıdır.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı