François Quesnay Kimdir?
François Quesnay 1694 ila 1774 yılları arasında yaşamış Fransız hekim ve iktisatçıdır. Fizyokratlar diye bilinen ekonomistlerin önderidir.
Orta halli bir ailenin çocuğu olan François Quesnay, tıp öğrenimini gördükten sonra Mantes’daki Hôtel-Dieu’nün başcerrahı oldu. Cerrah ve doğum uzmanı olarak büyük ün kazandı. 1730’da yazdığı Kan Almanın Etkileri Üstüne Gözlemler adlı yapıtında, o güne kadar bu konuda ileri sürülmüş olan savları çürüttü. 1736’da Hayvansal İktisat Üstüne Fiziksel Deneme adlı kitabını yayınladı. 1737’de Cerrahlık Akademisi’nin sürekli sekreteri, 1749’da Madame de Ponpadour’un, 1752’de de kral XV. Louis’nin hekimi oldu.
Quesnay, Versay şatosunda kendisine ayrılan dairede Diderot, Turgot, Mirabeau markisi, Dupont de nemours, Lemercier de La Riviére gibi iktisat sorunlarıyla ilgilenen ve ilerde fizyokrat grubunu oluşturacak olan saray çevresi kişilerini bir araya getirdi.
Toplum konusunda genel bir kuram ileri süren ve biri felsefi (“doğal düzen”) öbürü iktisadi (“katışıksız ürün”) nitelikli iki temel kavrama dayanan fizyokrasinin ya da fizyokratlar okulunun kurucusu Quesnay , öğretisini, Diderot’un Ansiklopedisi’ne yazdığı iki maddeyle (“çiftçi” (1756) ve “tahıl” (1757)) ortaya koydu. 1758’de doğal iktisat yasaları görüşünü biçimlendirdiği temel yapıtı İktisadi Tablo yayınladı.
Toplumsal yapıdaki zenginliğin kaynağının yalnızca tarım olduğunu ileri süren Quesnay, serbest mübadeleye ve özellikle tahılların serbest dolaşımına önem verilmesini istemiştir.
Altmış yaşından sonra iktisadî konularla ilgilenen Quesnay, sarayın imkanlarından yararlanarak etrafına çok sayıda entelektüel topladı. Burada Adam Smith ile tanıştı. 1774 yılında Versailles sarayında doktorluk görevi sırasında öldü.
Ouesnay tutarlı değerlendirmeleri ve sentez yeteneği fazla olan büyük bir ekonomisttir. Sadece tarımın net üretim sağladığı ve sanayinin verimsiz olduğu varsayımı; arazi rantı üzerinden tek bir verginin alınması önerisi; doğal düzen anlayışı; tarımsal faaliyetler ile uğraşanların meydana getirdikleri hasılanın toplumsal sınıflar arasında nasıl dağıldığını anlattığı Tableau Economique laissez-faire sloganı ve 1750’lerde Fransa’da rağbet gören Fizyokratik Iktisadi Düşüncenin öncüsü olması ile tanınan bir ekonomist ve düşünürdür. Quesnay’ın zamanında tarımın ekonomik büyümenin motoru olduğu düşüncesi vardı ve bu düşünce Fizyokratik fikirlerin ortaya çıkmasında anahtar bir rol oynadı. Sanayi devrimi başladıktan ve fizyokratların etkisi azaldıktan sonra bile tarımın önemi üzerinde yapılan vurgular Quesnay’ın yazıları referans gösterilerek yapılmıştır.
Quesnay’dan, Smith ve Marx gibi düşünür ve iktisatçılar etkilenmişlerdir. Smith’i ekonominin kendisini yeniden üretmesinde önemli bir role sahip olan üretken sınıflar ile tüketim için gerekli olan maddeleri üreten verimsiz sınıflar arasındaki fizyokratik ayrım etkilerken; Marx’ı işçilerin tarımsal hasıla ve sanayi hasılasının oluşması sürecinde üstlendikleri işlevden dolayı geçimini sağlamaya yetecek miktarın üzerinde bir artık değerin varlığına işaret eden ekonomik analiz ile ilgili fikirleri etkilemiştir.
Quesnay’ın entellektüel rakipleri Merkantilizm ve Fransız tarımının aleyhine olsa da imalat ve sanayiye önem veren Kolbertizm idi. Bu nedenle Fizyokratların uygulamadaki programları kırsal kesimdeki engelleri ve ortaçağdan kalan vergileri ortadan kaldırmak; karışık vergi sistemini arazi rantı üzerinden alınacak tek bir vergiye indirerek mali sistemi modernleştirmek; küçük işletmeleri geniş ölçekli tarımsal kuruluşlara dönüştürmek; tahıl ticaretini tüm merkantilist kısıtlamalardan uzak tutmak; kısaca Ingiltere ile rekabet etmekti. Bu görüşler Quesnay’ın zamanında mantıklı görüşlerdi.
O’nun ekonomi alanında yayınladığı ilk makaleler 60 yaşında iken 1756 ve 1757 yıllarında Encyclopedie için yazılan makalelerdir. 1758’de her yıl sınıflar arası hasılanın nasıl dolaştığını, dolaşıma konu olanın para değil, mal olduğunu ve paranın dolaşımı kolaylaştıran bir araç olduğunu izah ettiği ve bir çeşit girdi-çıktı tablosu olan Ekonomik Tablo’yu yazdı. Daha sonraları taraftarlarından biri olan Marquis de Mirabeau ile birlikte Fizyokratik doktrini izah eden Philosophie Rurale adlı kitabını yazdı. Diğer bir taraftarı olan Du Pont de Numours (1739-1817)’un editörlüğünü yaptığı ve Quesnay’ın taraftarlarına adını veren La Physiocratie başlığı altında yayınlanan kitapta ise diğer yazıları toplanmaktadır.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
