Propaganda Analizi Kavramı: Harold Laswell

Kitle iletişim araştırmalarının iki büyük dünya savaşı arası dönemde; yani bir savaş konjonktürü içinde ortaya çıkmış olması oldukça önemlidir.

19. yüzyılda ortaya çıkan propaganda olgusu, yeni iletişim teknolojileri sayesinde çok daha etkili bir işlev kazanmıştır. Bundan dolayı Şikago Üniversitesinden Harold Lasswell’in (1902-1978) kaleme aldığı ve dönemin ilk önemli yapıtı olarak görülen çalışmanın isminin “Dünya Savaşında Propaganda Teknikleri” (1927) olması tesadüfi değildir.

Kitle iletişim araçlarının 1. Dünya Savaşı sırasında propaganda araçları olarak çok kritik bir rol oynadığı görüşü 1930’larda Avrupa’da faşizm ve Sovyetlerde Stalinizm gibi totaliter rejimlerin kitlesel yükselişiyle zirveye tırmandı.

2. Dünya Savaşı sırasında ise kitle iletişim araçları neredeyse propagandayla eş değer tutuluyordu. Laswell, propaganda analiziyle, 1. Dünya Savaşı sonrasındaki olumsuz koşulların, büyük ekonomik bunalımın ve siyasal istikrasızlığın insanların psikolojisini kötü yönde etkilediğini ve medyanın bir şırınga iğnesi gibi insanların bilincine girip onları manipüle edebileceğini söylemiştir.

Propaganda ile birlikte reklam bu dönemi karakterize eden bir diğer önemli mesaj biçimidir. Farklı bir ifadeyle mesaj denen araştırma nesnesinin propaganda ve reklam denen türlere uygun olarak tanımlandığını söyleyebiliriz. Çünkü artık tekelleşme olgusuyla birlikte reklam bir ürünü almayı özendirmekten çıkmış, onu almayı ikna etmeyi amaçlayan yeni bir söylem tarzına dönüşmüştü.

İşte Laswell’in ünlü ifadesiyle “Kim, kime, hangi araçla ve nasıl bir etkiyle ne söylüyor?” sorusu dönemin temel sorusu olmuştur. Bu dönemde oldukça edilgen birer alıcı olarak görülen izleyicilerin daha sonraları kitle iletişim araçlarının mesajlarını aktif olarak yorumlayanlar olarak görülmeye başlanması, savaş sonrası dönemdeki medya teorisinin oluşmasında önemli olmuştur (Williams, 2003:29-31).

Kaynak: T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2387, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1384