Felsefe hakkında her şey…

Plethon (Georgios Gemistos) Kimdir?

11.11.2019
1.781

Georgius Gemistos (ya da Plethon, Pletho) 1355–1452 yılları arasında yaşamış, 1355’te İstanbul’da doğmuş, 1450’de ölmüştür. Bizanslı neoplatonist bir Yunan filozofudur.

Hristiyanlık etkisi karşısında Yeni Platoncu bir eski Yunan hikmetini ihyaya çalışmış, Hristiyanlık ile İslam’ı uzlaştırmak istemiştir. İstanbul’un fethinden kısa bir süre önce ölmüştür. Cosimo von Medici bu filozoftan etkilenerek Floransa’da Platon Akademisini kurmuştur.

Bizanslı filozof. İtalya’da Platon Akademisinin öncülerindendir. Platon felsefesiyle Doğu dinlerinin karışımı bir dizge geliştirmeye çalışmıştır.

İstanbul’da doğduğu, Mistra’da öldüğü sanılmaktadır. Platon’a bağlılığı yüzünden Plethon diye de anılır.

Gemistos, önce Edirne yakınlarındaki Osmanlı sarayında eğitim gördü. Ardından Doğu büyü sanatı­nı ve Zerdüşt öğretisini inceledi. 1438′de Papa IV.Eu- genius zamanında Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki çekişmeye son vermek için Floransa’da toplanan konsile katıldı. Din sorunlarından çok Yeni-Platon- culuk’un geliştirilmesiyle ilgilenerek, burada, Floran- salı hümanistlere Aristoteles ve Platon arasındaki ayrılıklar üzerine bir bildiri sundu.

Gemistos, konsilin iki kilisenin birleşmesine ilişkin belgesini onaylamakla birlikte, üçlemeci din bilim üzerine bir eleştiri getirdi. Yunan Ortodoksluğunun Ruh’un Tanrı ile ilişkisini açıklama biçiminin Ruh’un Baba ve Oğul ile ikili ilişkisini betimleyen Latin öğretisiyle karşılaştığını öne sürdü.

Gemistos’un çağında Rönesans İtalyası’nda Pla­ton üzerine araştırmalar başlamıştı. İstanbul’un Osmanlıların eline geçişinden önce Medicilerin Mistra sarayına sığındı. Floransa şehir devletlerinin başında bulunan Cosimo de Medici’ye Platon üzerine dersler verdi. Bu devlet adamının desteğiyle 1459′da İtalyan düşüncesini derinden etkileyecek olan Floransa Pla­ton Akademisi kuruldu. Burada Platon’un o dönemde bilinen yapıtları çevrildi, Aristoteles dizgesi ve Sko­lastikler eleştirildi. Gemistos, antik Helen din bilimindeki somut bireyler evreni yerine, Platon’un deneyüstü idealar evrenini benimsiyordu.

Gemistos, ayrıca Platon’un Nomoi’sinden (“Ka­nunlar”) esinlenerek bir yasa taslağı düzenledi. Bu taslak klasik Atina kültürüne dayanan ve Platonculuk, Stoa ahlakı ve İslam yazıcılığı öğlelerini içeren, toplumsal ve politik bir ütopya yaratmayı amaçlıyor­du. Ona göre bu toplum, ortak çıkarlar için değişik toplulukları bir araya getirecek, siyasal kararlılığın sağlanabilmesi için de tutucu manastır dizgesinden temizlenecekti. Ölümünden sonra basılan yapıtı, Hı- ristiyanlık’ı alçalttığı gerekçesiyle İstanbul patriği Gennadios’un buyruğu üzerine yok edilmiştir.

Eserleri (başlıca): Peri on Aristoteles poros Platonia diaferetai, (ö.s.), 1540, (“Aristoteles ile Platon Arasında Varlık Konusundaki Görüş Ayrılıkları Üzerine”); Nomon suggrafe, (ö.s.), C. Alexandre, (der.), 1858, (“Yasa Düzen­leme”).

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM)

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...