Felsefe hakkında her şey…

Özdevim Nedir, Ne Demektir?

20.11.2019

Kaynağı kendinde olan devim. Aristoteles, doğada belli bir amaca bağlanamayan olguları ‘kendi kendine olan’ diye niteliyordu, belli bir amaç güden olgularsa ona göre bir etken’in ürünüydüler.

Devimin kendiliğinden mi oluştuğu ya da dışsal bir etkiyle mi meydana geldiği sorunu, özdekçilerle düşüncecileri antikçağdan bu yana karşı karşıya getiren ve birbirlerinden ayıran temel sorunlardan biridir. Antikçağın özdekçi düşünürleri çeşitli deyişlerle (elemanların birleşmesi ve dağılması, sevgi ve nefret çatışması, atom ve boşluk) devimin kendiliğinden (özdevim) meydana geldiğini söylemişler, düşüncecilerse çeşitli deyişlerle (idea, ilk fiske, ilk itiş ve sonuç olarak tanrı) bir etkenin etkisiyle meydana geldiğini söylemişlerdir.

(Günümüzde bile) bu metafizik etkenin ağır basmasında, bütün bir ortaçağ boyunca Avrupa düşüncesine egemen olmuş bulunan tanrıbilim başlıca etkendir. (halen bilgisizlik ve tanrı inancının egemen olması başlıca etkendir.N.)

Kendi Kendine Devim Nedir?

Kaynağı devinende bulunan devim. Özdekçi devim anlayışıdır ve bir özgüç’ü gerektirir. Düşünceci devim anlayışı devimin kaynağını daima bir dış etkide (genellikle tanrıda) aramıştır. Mekanikçi görüş de bir ‘ilk fiske’yi gerektirmekle sonuç olarak düşünceci devim anlayışıyla birleşir. Bunlara karşı özdekçi anlayış, antikçağın İyonya felsefesinden beri devimi hep doğanın içinde aramıştır.

İyonyalılar devimi temel parçacıkların bileşmesi ve ayrılmasıyla, Empedokles sevgi ve nefretle, Leukippos ve Demokritos atomlar ve boşlukla; eş deyişle hep doğayla ve doğanın kendiliğinden devimiyle açıklamışlardır. Tarihsel süreçte Spinoza’nın ‘kendi kendinin nedeni’ düşüncesi, Leibniz’in kendi kendini belirleyen monadlar varsayımı, evrensel oluşma ve gelişme üstüne ileri sürülen Kant’çı düşünceler, Schelling evrimciliği ve Hegel eytişimi kendi kendine devim gerçeğinin açıklanmasına doğru ilerleyen birer aşamadırlar. Kendi kendine devim, bilimsel olarak tarihsel ve eytişimsel özdekçilikle açıklanmıştır.

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...