Küçük, dairesel bir profil fotoğrafı pek bir şey anlatmaz. Photoshop, filtreler ve Google görsellerini de eklerseniz, internette karşınıza çıkan kişi çoğu zaman gerçeğin çok uzağında olabilir. Sosyal medya ve çevrim içi çöpçatanlık dünyasının yalanlarla dolu olduğunu söylemek çok abartılı olur; ancak ortada kesinlikle bir dolu yarım hakikat vardır. Bir araştırmaya göre, insanların yaklaşık %80‘i sosyal medyada kendileri hakkında gerçeklikten “sapmalar” içeren bilgiler paylaşıyor. ¹

Örneğin, erkekler boyları, kadınlar ise kiloları hakkında yalan söyleme eğilimindedir. Her ikisi de yaşları konusunda oldukça esnektir ve her ikisi de profil resimleri söz konusu oluğunda en aldatıcı biçimde davranıyorlar. Sonuçta, kim daha genç bir fotoğrafını ya da ışığın daha iyi olduğu bir kareyi ya da saçlarının gerçekten güzel göründüğü bir günü tercih etmekten ötürü suçluluk duyar ki? Bunların hiçbiri size hapis cezası getirmez; ancak araştırmacılar bu küçük aldatmacaların “her yerde ve küçük boyutlarda” olduğunu belirtiyor.

Asıl soru, cinsiyetler flört aldatmacalarında nasıl farklılık gösteriyor ve bunu öğrendiğimizde ne hissediyoruz?

Bir partnerde aradığımız özellikler

Bir NatGeo belgeseli size çiftleşme ritüellerinin çok fazla rol içerdiğini öğretebilir. Geniş kuyruklu sinek kuşu, parlak boğaz tüylerini göstermek ve hoş bir ses çıkarmak için yukarıdan aşağıya doğru süzülür. Bir goril, kendinden emin bir erkeklik gösterisiyle göğsünü şişirir ve yumruklar. Karadul örümceği, potansiyel dişi eşlerinin kendisini yemesini önlemek için bir tür twerk hareketi yapar. Biraz gösteriş ve görkem doğada yabancı olmadığımız bir durumdur.

İnsanlarda ise işler o kadar da karmaşık değildir. Darwin’in cinsel seçilim teorisi, hepimizin üreme konusunda başarılı olmak için cinsiyet içi ve cinsiyetler arası bir rekabet içinde olduğumuzu öne sürer. Başka bir deyişle, iyi bir partner bulmaya çalışıyoruz ve bunu yapmak için rakiplerimizle mücadele ediyoruz. Dolayısıyla, eğer cazibe konusunda evrimsel yanıtlar arıyorsak tür genelinde bir dereceye kadar benzerlik olmasını bekleriz, öyle değil mi?

Görünüşe göre öyle. Altı kıta ve beş adadaki 33 ülkeye baktığınızda, erkeklerin “üreme potansiyeline”, kadınların ise “maddi kaynak elde etmeye” daha fazla değer verdiğini görüyoruz. Başka bir deyişle, erkekler fiziksel çekicilik ve gençlik ararken; kadınlar daha yüksek sosyal statü ve maddi imkân aramaktadır. ²

Bu eğilimlerin çevrim içi flört davranışlarımıza da yansıması şaşırtıcı değildir. İlkel mağaramızdan parmakların sürüklendiği ekranlara geçsek de değişen çok az şey var… Erkeklerin çekici, genç ve küçük bedenli kadın profillerinden hoşlandığını biliyoruz. ³ Kadınlar yüksek gelirli ve özgeci görünen erkek profillerini tercih ediyorlar. ⁴ Ayrıca kadınların avukatlara, polislere ve askerlere de ilgi duydukları gözlemlenmiştir.

Bana yalan söyledin!

Bunların birçoğu yaşanmış örneklerle doğrulanabilir ve çoğu insan bunu bizzat kendisi de tecrübe etmiştir. Flört oyunundaki pek çok insan bu gerçeklere göre hareket edecektir. Örneğin, Yiğit evcil kakadu köpeğiyle bir fotoğraf çektirebilir ve büyükannesiyle ne kadar çok ilgilendiğini fazlasıyla tekrarlayabilir; ne de olsa çok şefkatli bir erkektir. İlginç bir şekilde, bir araştırma erkeklerin kadınlar tarafından izlenirken daha yardımsever olduğunu bile kanıtlamıştır. Öte yandan kadınlar “makyaj, takı ya da bronzlaşma yoluyla görünümlerini güzelleştirme” eğilimindedir. ⁵

Dolayısıyla, farklı cinsiyetlerin farklı şeylerden etkilendiğini biliyorsak o zaman farklı şeyler hakkında yalan söylenmesinden rahatsız olmaları da gayet mantıklıdır. Durum tam da bu şekilde karşımıza çıkıyor. 2021 yılında, Nipissing Üniversitesinden bir ekip, Archives of Sexual Behavior‘da yayınlanan bir çalışma için yaşları 18 ila 40 arasında değişen ve yaklaşık yarısı erkek, yarısı kadın olan 388 kişiyle görüşmüştür. Katılımcılardan, şu ya da bu faktör nedeniyle kandırıldıklarını öğrendiklerinde ne kadar üzüleceklerini sıralamalarını istediler ve katılımcıların kendilerini ifade etmelerini ölçebilmek için “Bir randevuyu iptal etme olasılığınız nedir?” şeklindeki ilave bir soru yönelttiler. ⁶

Araştırmacılar, “erkeklerin kadınlara kıyasla çekicilik konusunda aldatıldıklarında daha fazla üzüldüklerini”, “kadınların ise müstakbel partnerlerinin mesleği konusunda yalan söylendiğinde erkeklerden daha fazla üzüldüklerini” ortaya çıkarmışlardır. Bu, yukarıdaki “neyi çekici bulduğumuz” varsayımını destekliyor gibi görünmektedir. Ancak ilginç olan, her iki cinsiyetin de “sosyal gönüllülük konusunda” aldatılmaktan eşit derecede üzüntü duymasıdır. Belki de bu, “kadınların erkeklerden daha fazla özgeciliği seçtikleri” iddiasını yalanlamaktadır.

Eğilimi değiştirmek

Bazı insanlara tüm bunlar apaçık görünebilir. Ancak, araştırmayı daha derinlemesine incelerseniz, işlerin ilk göründüğünden daha karmaşık olduğunu görürsünüz.

Birincisi, mesele sadece erkeklerin cazibeyi kadınlardan daha fazla önemsemesi değildir. Aslında, 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre “önceki araştırmaların bulgularının aksine, genel fiziksel çekiciliğin değeri konusunda erkekler ve kadınlar arasında önemli bir cinsiyet farkı tespit edilmemiştir.” ⁷ O hâlde, erkeklerin kadınlardan daha tek tip bir “çekicilik” tanımına sahip olması daha muhtemeldir: gençlik, fizik, beden vb. Bunun yerine kadınların çekicilik için zekâ, cömertlik, mizah gibi diğer unsurları önemli bulma olasılığı daha yüksektir. Kısacası, pek çok kadın için çekicilik yalnızca fiziksel bedenle tanımlanmamaktadır. ⁸

Çekiciliğin ne olduğunu araştırırken elimizde sadece genellemeler vardır. Son beş dakikadır ekrana “Bunların hepsi saçmalık!” diye bakıyorsanız sizin için muhtemelen böyledir. Bir trendle ilgili hiçbir şey sizin o trendin dışına çıkma olasılığınızı ortadan kaldırmaz. Trendlere uymamak insanların en iyi yaptığı şeydir. Hepimizin günlük gerçekliğinde, kimi çekici bulduğunuz muhtemelen kendiniz kadar benzersizdir.

Bu makale Sosyolog Ömer Yıldırım tarafından www.felsefe.gen.tr için, Jonny Thomson’ın “Men and women both lie in dating profiles, but not about the same things” isimli makalesinden Türkçeye çevrilip derlenerek hazırlanmıştır. Alıntılanması durumunda kaynak gösterilmesi, ahlaklıca olanıdır.

Çeviri ve Derleme: Sosyolog Ömer Yıldırım

1. Catalina L. Toma, Jeffrey T. Hancock, Nicole B. Ellison (2008), Separating Fact From Fiction: An Examination of Deceptive Self-Presentation in Online Dating Profiles. Personality and Social Psychology Bulletin, 34 (8), 1023–1036, https://doi.org/10.1177/0146167208318067
2. David M. Buss (1989), Sex differences in human mate preferences: Evolutionary hypotheses tested in 37 cultures. Behavioral and Brain Sciences, 12 (1), 1-14, https://doi.org/10.1017/S0140525X00023992
3. Hitsch, G.J., Hortaçsu, A. ve Ariely, D. (2010), What makes you click?—Mate preferences in online dating. Quantitative Marketing and Economics, 8 (-), 393–427, https://doi.org/10.1007/s11129-010-9088-6
4. Daniel Farrelly (2012), Altruism as an Indicator of Good Parenting Quality in Long-Term Relationships: Further Investigations Using the Mate Preferences Towards Altruistic Traits Scale. The Journal of Social Psychology, 153 (4), 395-398, https://doi.org/10.1080/00224545.2013.768595
5. Iredale, W., Van Vugt, M. ve Dunbar, R. (2008), Showing Off in Humans: Male Generosity as a Mating Signal. Evolutionary Psychology, 6 (3), -, https://doi.org/10.1177/147470490800600302
6. Jessica Desrochers, Megan MacKinnon, Benjamin Kelly, Brett Masse ve Steven Arnocky (2021), Sex Differences in Response to Deception Across Mate-Value Traits of Attractiveness, Job Status, and Altruism in Online Dating. Archives of Sexual Behavior, 50 (-), 3675–3685, https://link.springer.com/article/10.1007/s10508-021-01945-6
7. Mike Mucci (2015), Preferred Mate Characteristics in Young Adults. Mike Mucci, 24 (-), -, https://www.researchgate.net/publication/272744795_Preferred_Mate_Characteristics_in_Young_Adults
8. Wood, D., & Brumbaugh, C. C. (2009). Using revealed mate preferences to evaluate market force and differential preference explanations for mate selection. Journal of Personality and Social Psychology, 96 (6), 1226-1244. https://doi.org/10.1037/a0015300