Niyazi Berkes

Niyazi Berkes, 21 Ekim 1908 ila 18 Aralık 1988 tarihleri arasında yaşamış olan Türk düşünür ve sosyologdur.

Niyazi Berkes, Kıbrıs doğumludur. Kıbrıslı Hüseyin Hüsnü Bey ve Dervişe Hanım’ın oğludur. Berkes ilkokul ve ortaokulu doğduğu yer olan Kıbrıs’ta tamamlamıştır. Lise öğrenimi için İstanbul’a giden Berkes burada İstanbul Erkek Lisesinden mezun olmuştur. Lise eğitiminin ardından Darülfünun’da felsefe ve sosyoloji öğrenimi gören Niyazi Berkes üniversiteden mezun olduktan sonra bir süre Ankara Maarif Cemiyeti Ortaokulu ile Halkevi Kütüphanesi müdürlükleri yapmıştır.

Akademik çalışmalara ağırlık veren Berkes 1935 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde sosyoloji asistanı olmuştur. Aynı yıl Amerika’ya giderek Chicago Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde lisans üstü araştırmalarında bulunmuştur. 1939’da yurda dönünce Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde sosyoloji doçenti olarak çalışmaya başlamıştır.

Akademik hayatında hem akademik çalışmalarını sürdüren Berkes hem de Behice Boran ve Muzaffer Şerif Başoğlu gibi sol eğilimli yazarlarla ideolojik muhtevalı dergilerin yayımlanmasına katkıda bulunmuştur. 1945 yılında görevinden alınan Niyazi Berkes’in Danıştay kararıyla görevine iade edilmesi ders vermesini sağlayamamış, dekanlık Berkes’in derslerini tatil etmiştir. Hakkında görevini kötüye kullandığı gerekçesiyle açılan davayı kazanmasına rağmen kadro dışı bırakılan Berkes görevinden ayrılmak zorunda kalmıştır.

Niyazi Berkes 1952’de Kanada Mc Gill Üniversitesi Lisans Üstü Araştırmalar Fakültesi’nde sosyoloji profesörü olmuştur. 31 Ağustos 1975’te de milletlerarası “emeritus profesör” unvanını almıştır. Emekli olduktan sonra İngiltere’ye yerleşen Berkes 18 Aralık 1988’de küçük bir sahil kasabası olan Hythe’de ölmüştür (bk. Coşkun, s. 53).

İLGİLİ KONULAR:

• Niyazi Berkes’in eserleri
• Niyazi Berkes’in çağdaşlaşma anlayışı
• Niyazi Berkes’te laiklik ve sekülerizm kavramları
• İlerlemenin anahtarı olarak sekülerleşme ve çağdaşlaşma
• Türk toplumunda Batıcılık ve çağdaşlaşma
• Atatürk devrimleri ve Türk ulusçuluğu

Kaynak: TÜRK SOSYOLOGLARI, s.  75-82, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2915 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1872