Kültür ile Uygarlık Arasındaki Farklar Nelerdir?

Türk sosyoloji tarihinde “kültür ve uygarlık” ayrımı Ziya Gökalp tarafından yapılmıştır. Kültür kavramını kullanmayan kültür kavramına ilk defa bir karşılık arayan ve buna “hars” diyen düşünür Ziya Gökalp olmuştur. Bir ulusa özgü olan dil, din, edebiyat, güzel sanatlar, hukuk, ekonomi, gelenek ve görenek, töre vs. gibi kurumların toplamına Gökalp kültür karşılığı olarak hars demektedir.

Hars ve medeniyet (uygarlık) arasındaki farklar şunlardır:

1. Çeşitli kültürlerin karışmasından meydana gelen uygarlık uluslararası, toplumların iç gelişmesinden meydana gelen kültür ise ulusaldır.
2. Uygarlık, bilim, metod ve akıl aracılığı ile kültür ise ilham ve sezgi aracılığıyla yayılır.
3. Uygarlık bilimsel çalışmalara ve tekniğe dayalı olduğundan ulusların ortak malıdır ve her ulus tarafından taklit edilebilir. Oysa kültür duygu ve heyecanlara dayandığı için taklit edilemez.
4. Kültür bize amaçları uygarlık ise araçları verir.
5. Uygarlık dıştan içe doğru bir zorlama; kültür ise isteyerek ve benimseyerek içten dışa doğru bir yayılma karakteri gösterir.
6. Medeniyet, harstan doğar fakat bir medeniyetin fazla gelişmesi, bazen bir ulusun harsını bozar. O zaman dejenere uluslar ortaya çıkar.
7. Harsı kuvvetli, fakat medeniyeti zayıf bir ulusla, harsı bozulmuş fakat medeniyeti yüksek olan başka bir ulus, siyasal mücadeleye girince, harsı kuvvetli olan ulus daima galip gelir.

“Ulusları yükselten şey kültürle uygarlığın uyumlu bir biçimde kaynaşmasıdır” diyen Gökalp, Türk harsının Batı medeniyeti ile birleşmesini savunmuştur.