Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Nedir?

İzleyicilerin izlenen medyadaki içerikleri daha aktif bir şekilde değerlendirmeleri ve medyayı farklı amaçları için kullanmalarının mümkün olup olmadığı her zaman tartışılmıştır.

Elihu Katz, işlevselci bir bakış açısıyla geliştirdiği “Kullanımlar ve Doyumlar” yaklaşımı ile bu soruya olumlu yanıt vermiştir. Katz bu cevabıyla, medyanın insanlara ne yaptığını değil insanların medyayı ne amaçla kullandığına bakılması gerektiğini vurgulamıştır.

Bu, sonraki yıllarda artan bir ivmeyle medya araştırmaları içinde yer bulacak bir tespittir. Medya izleyicisinin pasif tüketici konumunda olduğu görüşüne karşı çıkan Katz, insanların “birey” olarak ne gibi beklenti ve amaçlarla medyayı kullandığının göz ardı edildiği düşünmüştür.

Bu yaklaşıma göre izleyiciler, medyayı bazı ihtiyaçlarını tatmin etmek amacıyla kullanmaktadır. Farklı bir ifadeyle izleyiciler, günlük hayatın sıkıntılarından uzaklaşma, eğlenme, yalnızlık duygularını hafifletme, güncel gelişmelerle ilgili bilgi edinme, dünya olaylarından haberdar olma gibi gereksinimlerini doyurmak amacıyla medyayı kullanırlar. Özellikle 1960 ve 70’li yıllarda iletişim çalışmalarında çok etkili olan bu yaklaşım, izleyicilerin medyayı farklı şekillerde değerlendirebileceği vurgusuyla önemlidir. Ancak iletişim araçlarını işlevsel bir etkene indirgemesi ve kitle iletişim deneyimini salt “doyum” anıyla kısıtlaması nedeniyle eleştirilmektedir (Mutlu, 1994:140-141).

Kaynak: T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2387, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1384