Emmanuel-Joseph Sieyès Kimdir?
Emmanuel Joseph Sieyès, 3 Mayıs 1748 ila 20 Haziran 1836 tarihleri arasında Fransa’da yaşamış olan Fransız politik teorisyen ve filozoftur.
Paris Üniversitesi ve Sorbonne’da eğitim gören Sieyès, siyasi karakterinin yanında aynı zamanda bir din adamıdır. Fransız Devrimi’nin baş politik teorisyenlerinden birisi olarak dikkat çeken Sieyès Fransız siyasal tarihinde önemli role sahiptir.
Fransız Devrimi’nin yaşandığı dönemde yazarlık ve siyaset adamlığı yapan Sieyés, fikirleriyle devrimin başlamasında ve son bulmasında çok önemli rol oynamıştır. Öyle ki 17 Haziran 1789 yılında, “Etats-Généraux”daki Tiers-Etat temsilcileri egemenliğin millete ait olduğunu ilan ederek Millet Meclisi’ni oluştururken, Emmanuel Sieyés’in fikirlerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. 1799’da, Devrim’in son bulmasına yol açan hükûmet darbesinin hazırlanmasında da başrolde yine Sieyés vardır. Bu bağlamda Sieyés’in Haziran 1789’da Devrimi başlattığı, Kasım 1799’da da Devrimi bitirdiği söylenebilir (Sarıca, 1999:98-99).
Sieyès’in hararetlendirdiği tartışmaları “ulus” kavramı ve “temsil” anlayışı olarak iki başlık altında toplayabiliriz. Sieyès hiçbir zaman doğrudan “milli egemenlik”ten bahsetmemesine rağmen “millet/ulus” (nation) kavramı ve “millî birlik” konusundaki görüşleriyle dolaylı olarak “milli egemenlik” kuramına katkı sağlamıştır.
Sieyès Rousseau’nun düşüncelerinin tam karşısında yer almaktadır. Rousseau halk egemenliğini savunmuş, Sieyès ise millî egemenliği ön plana çıkarmıştır.
Sieyès her şeyden önce bir anayasacıdır; millet ve temsil kuramını geliştirirken zihninde sürekli olarak bir anayasa hazırlama fikri bulunuyordu. Bu anlamda sadece 1789 burjuva devrimini gerçekleştiren sosyal sınıfın siyasi düşünce alanında önde gelen temsilcilerinden biri değil, aynı zamanda anayasa hukukunun da önemli teorisyenlerindendir.
Sieyés’in fikirleri Fransız devrimi ile büyük ölçüde hayata geçmiştir. Sieyés ortaya attığı “millet” ve “milli egemenlik” kavramlarıyla, 1789 sonrası modern ulus devlet anlayışının siyasal temellerini oluşturmuştur.
Sieyès’in “millet”, “egemenlik” ve “temsil” konularındaki görüşlerini şu başlıklar altında özetleyebiliriz:
- İktidarın kaynağı, imtiyazlı sınıflar dışında kalan Tiers état, yani ulustur.
- Ulus, iktidarını kendi başına değil ancak temsilcileri vasıtasıyla kullanabilir.
- Temsilcilerin seçiminde, insanlar arasındaki işbölümü ve doğal eşitsizliğin sonucu olan “aktif vatandaş” – “pasif vatandaş” ayrımı temel alınmalıdır.
- Temsilcilerin iradesi, doğrudan doğruya seçmenlerden alınan talimatla değil, anayasayla sınırlandırılmalıdır.
- Anayasa, olağan temsilciler tarafından değil, olağanüstü temsilciler tarafından hazırlanacaktır. Olağanüstü temsilciler ise millet tarafından seçilecek ve emredici vekâletle bağlı olmayacaklardır.
- Siyasi iktidar, seçmenlerin çoğunluğunun seçtiği temsilcilerin çoğunluğu tarafından millet adına kullanabilecektir.
Konu Başlıkları
- Sieyès’in Millet – Ulus Anlayışı
- Sieyès’in Egemenlik ve Temsil Anlayışı
- Üçüncü Sınıf Nedir?
- Halk Egemenliği – Ulus Egemenliği Ayrımı
Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
