Elizabeth Anscombe

Elizabeth Anscombe ya da bilinen adıyla Bayan Anscombe, önemli bir yirminci yüzyıl filozofu ve tüm zamanların en önemli kadın filozoflarından biridir.

Koyu bir Katolik ve Ludwig Wittgenstein’ın en önemli eserlerinden bazılarının çevirmeni olan Elizabeth Anscombe, Katolik geleneğinde ve Wittgensteincı tarzda etkili ve özgün bir düşünürdü. Felsefenin hemen her alanında çalışmış olmasına rağmen, bugün felsefeciler tarafından en çok etik ve eylem felsefesi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır.

Felsefe dışında en çok cinsel etik konusundaki muhafazakâr görüşleriyle tanınan Elizabeth Anscombe‘un bu görüşleri, kendilerini Anscombe Topluluğu olarak adlandıran, iffet ve geleneksel evliliği destekleyen bir dizi öğrenci örgütüne ilham vermiştir. Anscombe ayrıca İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda atom silahlarının kullanılmasına karşı çıkmasıyla da tanınmaktadır.

Etik alanındaki en önemli çalışması “Modern Moral Philosophy” adlı makalesidir. Erdem teorisine yönelik güncel ilgi doğrudan Elizabeth Anscombe‘un üç tez öne süren bu makalesine dayandırılabilir: Henry Sidgwick’ten itibaren tüm önemli İngiliz ahlak filozoflarının temelde aynı olduğu, yani sonuçsalcı oldukları görüşü; ahlaki yükümlülük kavramının, zorunluluk sözcüğünün özel bir ahlaki anlamla kullanılmasının ve ilgili kavramların sakıncalı olduğu ve bunlardan vazgeçilmesi gerektiği anlayışı; yeterli bir psikoloji felsefesine sahip olana kadar ahlak felsefesi yapmayı bırakmamız gerektiği fikri.

Eylem üzerine yaptığı ve ağırlıklı olarak “Intention” (Niyet) adlı kısa kitabında yer alan çalışmaları, böyle bir felsefi tutumun atılan ilk adımlarıdır.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım