Felsefe hakkında her şey…

Cabir bin Hayyan (Câbir b. Hayyân) Kimdir?

03.11.2019

Ebu Musa Cabir bin Hayyan, İslam kimyacılarının en ünlüsü, tabiat filozofu ve çok yönlü bir düşünürdür.

Onun kimya tarihindeki seçkin yerini ilk belirleyen ve kimyayı sistemli bir deneysel bilim haline getirdiğini ilk gören kişi İngiliz bilim tarihçisi E. J. Holmyard olmuştur. Bu araştırmacı, ilimler tarihinde Cabir’in yalnız kimyacı değil ayrıca tabip, filozof ve astronomi bilgini sıfatlarıyla da özel bir yere sahip olduğu görüşündedir. Alman kimager E. O. Lippmann ise Cabir’in kimya tarihindeki yerinin BoylePriestley ve Lavoisier gibi modern kimyanın kurucuları ile denk olduğunu söylemektedir. Ayrıca Cabir için, atom bombasının ilk mucidi de denilmektedir. Çünkü o maddenin en küçük parçası olan atomun parçalanmasının mümkün olduğunu bundan 1200 sene önce belirtmiştir.

Hakkındaki dağınık bilgilerden elde edilenlere göre babasının 725 yılında idam edildiği ve buna göre Cabir’in de VIII. yüzyılın ilk çeyreğinde Tus’ta doğduğunu söylemek mümkündür. Hayatının büyük bir bölümünü Kufe’de geçiren Cabir, burada önemli düşünürlerden faydalanma imkanı bulmuş ve şehrin havası kimya araştırmaları için elverişli olduğundan burada çalışmalarına başlamıştır. Araştırmalarını gizlilik içinde sürdüren Cabir, 815 yılında Tus’ta ölmüştür.

Cabir sahip olduğu bütün bilgileri ‘’Hikmetin Kaynağı’’ olarak nitelendirdiği İmam Ca’fer es-Sadık’tan aldığını söyler. Ayrıca hocaları arasında Harbi el-Himyeri’yi de anan Cabir, birçok ilmin yanı sıra Himyeri dilini de ondan öğrendiğini açıklar. Bu iki hocası dışında daha birçok hocadan faydalanan Cabir, Irak, Suriye, Mısır ve Hindistan gibi ülkelere de seyahatlere çıkmıştır.

Cabir’in kaleminden çıkan veya ona nisbet edilen eserler çok geniş bir külliyat meydana getirmiştir. Bu eserlerin en eski listesine el-Fihrist’te rastlanmaktadır. 300 felsefe, 300 mekanik ve 500 tıp kitabı ile sanatlar ve savaş araçları üzerine 1300 risale kaleme aldığını anlatır (el-Fihrist, s. 500-503). Bu külliyat içinden genellikle birbirleriyle pek fazla irtibatı olmayan 112 kitap simya alanına aittir ve bunlarda Antikçağ Helenistik dönem simyacılarına sıkça göndermelerde bulunulur. Ayrıca külliyattan yetmiş kitap, Cabir’in kimya alanındaki deneye dayanan çalışmalarının ve sistematiğinin bir ürünü olarak bilinir. Onun tabiat felsefesi hakkındaki düşünceleri, kimya ve esrarlı ilimlerle ilgili görüşleri Kütübü’l-Mevazin adıyla anılan 144 kitapta yer almaktadır.

Ayrıca lütfen bakınız:

– Cabir bin Hayyan’ın tabiat felsefesi anlayışı

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...