Robert Boyle

Robert Boyle, İrlandalı bilim adamı ve filozoftur. Birçok bilim tarihçisi onu modern kimyanın kurucusu olarak görmektedir.

25 Ocak 1627’de İrlanda’da, Lismore’da doğmuştur. Robert Boyle‘un henüz altı aylıkken konuşmaya başladığı ve bir buçuk yaşını doldurduğunda da okumayı ve yazmayı öğrendiği rivayet edilmektedir. Ardından çocukluk yıllarında ana dili olan İngilizcenin yanında Latince, Yunanca ve Fransızca öğrenen Boyle, eğitim hayatında da her daim yükselen bir yıldız olarak okuduğu okulların gözde öğrencisi olmuştur. Üniversitede kimya eğitimi almış ve alanında dünyanın önde gelen isimlerinden birisi olarak adını tarihe yazdırmıştır.

Robert Boyle, yaşadığı dönemde kimya bilimini o dönemde girdiği çıkmazdan kurtaran bilim insanı olarak bilinmektedir. Gaz basıncının hacimle olan ilişkisini ortaya koyarak vakum altında sesin değil elektrik kuvvetlerinin iletildiğini keşfetmiştir.

Boyle, elementler, bileşikler ve karışımları tanımlayan bilim insanıdır ve yeni bir “kimyasal analiz” kavramı geliştirmiştir. Gaz kanunlarının ilki olan Boyle Yasası‘nı bulmuştur. Kendisinin bulduğu yasadan sonra ikinci gaz yasasının bulunması kendisinden yüz yıldan daha fazla süre sonra, 1787’de gerçekleşmiştir. Bunların yanında parçacık hareketinin ısıyla da ilişkili olduğunu ortaya koymuştur.

Robert Boyle, bilimsel devrimin en etkili isimlerinden biri ve zamanının önde gelen bir bilim insanıydı. Aristotelesçi tözsel form ve niteliklere yönelmek yerine, doğal fenomenleri madde ve hareket açısından açıklamaya çalışan mekanik felsefenin savunucularındandı.

Boyle deneysel bilimin destekçilerindendi; teorinin gözleme uygun olması gerektiğini iddia ediyor ve deneysel sonuçların yayınlanmasında açıklığı, deneysel doğrulama için deneylerin tekrarlanmasını ve bu fikirlerin devrimci nitelik taşıdığı bir dönemde başarısız olan deneylerin bile kaydedilmesinin önemini savunuyordu. Birincil ve ikincil nitelikler arasındaki ayrımı detaylı deneysel kanıtlarla destekleyerek savunmuş ve geliştirmiştir.

Boyle meslektaşı Robert Hooke’un (1635-1703) yardımıyla vakum yaratabilen ve bunu sürdürebilen bir hava pompası tasarlayıp geliştirmiş ve bunu kullanarak solunum, hastalık, yanma, ses ve hava basıncı gibi konuları araştıran birçok önemli deney gerçekleştirmiştir.

Hem Aristoteles’in dört element teorisini hem de Paracelsus’un (1493-1541) daha yakın tarihli üç prensip teorisini çürütmek için deneysel kanıtlar kullanmıştır.

31 Aralık 1691 yılında hayatını kaybetmiştir.

İlgili konular:

• Robert Boyle’un bilime ve kimyaya katkıları nelerdir?
• Boyle’un felsefesi

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı