Ioannes Scotus Eriugena Kimdir?
Ioannes Scotus Eriugena, Orta Çağ’ın belki de yegane İrlandalı filozofudur. Eriugena’nın kelime anlamı “İrlandalı”, “İrlanda’da doğmuş” demektir. Başka bir şekilde ifade edilirse Eriugena, “Erin halkından doğan” anlamına da gelir. Aslında bu isim ona çok geç bir tarihte, Dublin başpiskoposu Ussher tarafından, 1632 yılında verilmiştir. Gene dikkat edilecek olursa hem Scotus hem de Eriugena isimleri “İrlanda’da doğmuş” anlamına gelmektedir. Eriugena isminin ayrıcalığı, Ioannes Scotus’un, on üçüncü yüzyılda doğmuş olan Duns Scotus ile karıştırılmasını engellemek düşüncesi olmuştur (O’Meara, 1987: 11).
Eriugena, Karolenj döneminde İrlanda’dan Avrupa’ya göç etmiş olan çok sayıda bilginden birisidir. Onun ne zaman doğduğunu tam olarak bilmiyoruz. Tahminen 810 yılı civarında doğmuş olabileceği düşünülmektedir. Adının çok genel bir ad olmasından dolayı yazılı belgelerde yaptığı seyahatlerin takibi de güçtür. Bu yüzden yaşamındaki bazı kısımlar kestirme ifadelerden ibarettir. Büyük bir olasılıkla Atina’da, belki Doğu’da bir merkezde eğitim almıştır. Yaklaşık olarak 845 yılında Carolus II’nin (Dazlak Charles olarak da bilinir) himayesindeki kraliyet okulunda görev almıştır. Bu görevinde özellikle özgür sanatlar üzerine dersler verdi. Bu sürede müzik ve tıp ile de ilgilendi (Maurer, 1982: 35; Aspell, 1999: 73).
Eriugena hakkında 870 yılına kadar izini sürebileceğimiz belgeler bulunmaktadır. Bu tarihten itibaren ne yaptığını, nereye gittiğini kesin olarak söylemek mümkün değildir. Bununla birlikte, bir ihtimal İngiltere’ye geri dönmüş ve 877 yılına kadar dersler vermiştir. Birtakım tarihçilerin kuvvetle inandıkları şey, Eriugena’nın bir ders esnasında öğrencileri tarafından kalem saplanarak öldürüldüğüdür. Bazı metinlerde şehit olarak anılmaktadır (Maurer, 1982: 388-389).
Eriugena’nın yapıtları Patrologia Latina’nın 122. cildinde bulunmaktadır. Buradaki eserleri arasında De Divisione Naturae (Doğanın Bölümlenmesi Hakkında), De Divina Praedestinatione (İlahi Kader Hakkında) bulunmaktadır. Onun bir diğer önemli başarısı, kendisinden önce yaşamış olan önemli filozof/din adamlarının eserlerini Eski Yunancadan Latinceye aktarması ve bunlar üzerine çeşitli yorumlar yazmış olmasıdır. Bu bağlamda, özellikle ünlü Atinalı filozof Dionysius Areopagite’nin (Sahte Dionysios olarak da bilinmektedir) De Mystica Theologiae (Peri Müstikes Theologias – İlahiyatın Gizemi Hakkında), De Divinis Nominibus (Peri Theion Onomaton – İlahi İsimler Hakkında) ve De Caelesti Hierarchia (Peri tes Ouranis Hierarkhia – Göklerin Sıradüzeni Hakkında) eserleri önem taşımaktadır (ASPELL, 73). Bunların yanı sıra Eriugena’nın Maksimus Confessor (580-662) ile Gregorius Nyssenus (335-394)’un bazı eserlerini Latinceye çevirdiğini biliyoruz. Maksimus Confessor’un Gregorius Nyssenus’un kaleme aldığı insanın doğası hakkında bir inceleme olan De Imagine adlı eserinin üzerine yazdığı yorum da Eriugena tarafından Latinceye çevrildi. Bu eserin çevirisi, özellikle o dönemde pek çok filozofun ilgi duyduğu önemli bir başvuru kaynağı oldu (Steel & Hadley, 1988: 397).
İLGİLİ KONULAR:
- Ioannes Scotus Eriugena’nın insan ve evren anlayışı
- Ioannes Scotus Eriugena’nın Tanrı ve yaratılış anlayışı
Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
