Bazı Filozofların Ahlak Anlayışları

Konu Başlıkları
Bergson
- Ona göre doğru bilginin ölçütü sezgidir.
- İnsan neyin iyi neyin kötü olacağını ancak sezgi ile kavrayabilir.
- İnsan, içinden gelen sezgiye uyarak hareket ederse (yoksula yardım edip etmeme gibi) iyi olanı, ahlaki olanı yapmış olur.
Devamı…
Mill
- İyi ve kötünün ölçütü faydadır.
- İyinin ölçütü olan mutluluk, yalnızca eylemde bulunanın değil, ilgili herkesin mutluluğudur.
- Mill, çok sayıda insana en yüksek mutluluğu verebilmek ilkesini benimser.
- Böylece evrensel ahlak yasasının varlığını kabul eden Mill, bunu mutluluk gibi öznel bir ilkeye dayandırmış olmaktadır.
Bentham
- Yaşamda değerli olan şeyin haz olduğu görüşündedir.
- Ona göre en yüce haz, olabildiğince çok sayıda insana en yüksek düzeyde fayda sağlayan hazdır.
- Bu anlayışa göre insan yalnızca kendi hazzını ya da mutluluğunu değil, birlikte yaşadığı diğer insanların da yararını ve mutluluğunu düşünmelidir.
- O halde tek başına insan için değil, herkes için faydalı olan, yasa olarak kabul edilmelidir.
Sokrates
- İnsanın eylemlerini belirleyen bir takım temel normlar ve değerler vardır.
- Bu değerlerin kaynağı insanda değildir.
- İnsanın nasıl eylemde bulunacağına, bu değerler ışığında akıl karar vermelidir.
Platon
- Bir eylemin iyi ya da kötü olmasını, “İyi ideası”na uygun olup olmamasına bağlıyor.
- İnsanın en yüksek amacı, İyi ideası’na ulaşmaktır.
Aristoteles
- Aristoteles’e göre insan, mutluluğa ulaşmak için aşırı uçlardan kaçınmalı, orta yolu seçmelidir.
- Gözü kara ile korkaklık arasında orta yol olan cesareti, müsriflik ile cimrilik arasında orta yol olan cömertliği seçmelidir.
Spinoza
- Spinoza’ya göre evren, “Makro Kozmos” ve “Mikro Kozmos” olarak ikiye ayrılmıştır.
- Başlangıçta bir olan bu iki evren, insanın duygu ve tutkularının esiri olası yüzünden ayrışmıştır.
- Neyin iyi, neyin kötü olduğu Makro Kozmosun doğasında belli ve gizlidir.
- İnsan duygu ve tutkularının esiri olmaktan kurtularak “Makro Kozmos”un doğasına geri dönüp bu ilkelere sahip olmalıdır.
Kant
- Kant’a göre ise ahlaki eylemin amacı mutluluk değil “ödev” olmalıdır.
- Ödev, iyiyi istemedir. Bunun gerçekleşmesi ya da gerçekleşmemesi önemli değildir.
- Ona göre bir eylem, “ödev” duygusundan dolayı gerçekleştirilmişse, ahlakidir.
- Kant’a göre bir eylemin gerisindeki ilke, eylemin kendisinden ve sonucundan daha önemlidir.
- “Öyle davran ki, eylemine ölçü aldığın ilke, tüm insanlar için genel bir yasa haline gelebilsin” ilkesi onun evrensel ahlak anlayışını ortaya koymaktadır.
- İnsanlar, ahlak yasalarını tüm insanlar için geçerli olabilecek şekilde koydukları için evrensel ve mutlaktır.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
BİR YORUM YAZIN
ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM