Yapılandırmacılık, Yapılandırmacı Yaklaşım Nedir?

Constructivism (Yapılandırmacılık) kelimesi Latince’den gelmekte ve bir yapıyı inşa etmek veya düzenlemek anlamını taşımaktadır. Yapılandırmacılık, insanların bireysel olarak ne öğrendikleri ya da anladıklarına ilişkin felsefi ve psikolojik bir yaklaşımdır.

Yeni bilginin bireysel olarak yapılandırılması, öğrenenlerin bilgiyi kendilerinin inşa edebileceklerini varsayan buluş merkezli bir öğrenme yaklaşımıdır. Yapılandırmacı öğrenme, var olanlarla yeni olan öğrenmeler arasında bağ kurma ve her yeni bilgiyi var olanlarla bütünleştirme sürecidir. Yeni bilgiler önceden yapılanmış bilgilerin üzerine bina edilir. Yapılandırmacı eğitimin en önemli özelliği, öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına, oluşturmasına, yorumlamasına ve geliştirmesine fırsat vermesidir.

Geleneksel yöntemde öğretmen bilgiyi verebilir ya da öğrenenler bilgiyi kitaplardan veya başka kaynaklardan edinebilirler. Ama bilgiyi algılamak, bilgiyi yapılandırmak ile eş anlamlı değildir. Öğrenen, yeni bir bilgi ile karşılaştığında, dünyayı tanımlama ve açıklamada önceden oluşturduğu kuralları kullanır veya algıladığı bilgiyi açıklamak için yeni kurallar oluşturur. Yapılandırmacılığın yaygın olarak kabul edilen farklı biçimleri vardır. Bunların başlıcaları, bilişsel , sosyal (sosyokültürel) ve radikal yapılandırmacılık olarak sıralanabilir.

Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımda, öğrenme ve öğretim süreci geleneksel öğretimden farklılaşmaktadır. Öğrenenler, kendi öğrenmelerinin yaratıcıları olurlar. Öğrenciler ve öğretmen öğrenme sorumluluğunu birlikte paylaşırlar ve herkes takım çalışmasına katılır. Öğretmen, farklı sosyal çevrelerden gelen öğrencilerin, farklı öğrenme stillerinden, kültürel deneyimlerinden ve öğrenme gereksinimlerinden haberdar olmalıdır.

Yapılandırmacılığı benimseyen öğretmenler, bireye uygun etkinlikler yaratma, öğrencileri hem birbirleriyle hem de öğretmenle iletişim kurmaya teşvik etme, öğrencilerin görüş ve sorularını açıkça ifade edecekleri ortamlar oluşturma ve ilk elden yaşantılar sağlama gibi görevleri yerine getirir.

Yapılandırmacı öğrenme ortamlarında, öğretmen ve öğrenciler birbirleriyle etkileşim hâlindedirler. Okulda akran etkileşimini içeren rol oynama, gösteri, oyun-lar gibi bütün durumlar yapılandırmacılığa uygundur. Bu durumların hepsi akran etkileşimini özendirir. Öğrenciler eğitim ortamında etkindirler ve öğrenme süre-cinde daha fazla sorumluluk üstlenirler. Öğretmen öğretim teknikleri ve içerik konusunda öğrenciye tercih hakkı tanır. İlerideki öğrenmelerini kolaylaştıracağı düşüncesinden hareketle, zihinsel yapılarının gelişmesine katkıda bulunabilecek çevredeki her tür olanaktan yararlanmaya çalışır, kendi kararlarını kendi alır ve öğretmeniyle birlikte öğrenmeye yön verirler. Amaçlar ve hedefler, öğretmen ve öğrencilerin süreçte söz sahibi olmalarından hareketle görüşme yoluyla belirlenir. Öğrenciler, sınıflarda doğrudan öğrenmede anahtar rol oynar ve sınıf içerisinde bilgiyi yapılandırmayı sağlayan etkinlikleri gerçekleştirirler. Yapılandırmacı etkinlikler, öğrenci ve öğretmenin birlikte öğrenen olmalarıyla meydana gelir. Öğretmen ve öğrencilerin birlikte gerçekleştirdikleri etkinliklerin ortak çıktısı, bilginin yapılandırılmasıdır.

Öğretmen, öğrencilerin bireysel farklılıklarına uygun seçenekler sunar, yönergeler verir, her öğrencinin kendi kararlarını oluşturmasına yardımcı olur. Öğretmenin rolü, sınıfta otorite değil; yol göstericilik, danışmanlık ve rehberliktir. Öğrencinin özerkliğini ve girişimciliğini destekler. Öğretmen, açık uçlu sorular yönelterek öğrenciler arasındaki yaygın diyaloğu destekler ve öğrencileri üst düzey düşünmeye, araştırmaya ve problem çözmeye teşvik eder. Öğretmen öğrencilerin gerçek yaşamla ilgili deneyimleri yaşamaları için problem çözmeyi gerektiren etkinlikler hazırlar ve bunlara eleştirel yaklaşmalarını ister.

Yapılandırmacı öğrenme ortamlarında, gerçek yaşam durumları ve gerçek yaşam problemleri, öğrencilerin iş birliği içinde çalışmaları, kendi etkinlik sıralarını ve çalışma sürelerini ayarlamaları, eleştirel düşünme ve tartışmaya aktif olarak katılmalarının kolaylaştırılması önerilmektedir. Öğrenmenin oluşum sürecinde sürekli aktif rol oynar. Kendi öğrenmesinden birinci derecede sorumludur. Öğrenciler sınıfa farklı öğrenme, stil, inanç, değer ve sosyal tercihler gibi özelliklerle gelmektedirler. Bu özellikler öğrencilerin bilgiyi bireysel yapılandırmalarını etkilemektedir. Bu bağlamda bireyin ön yaşantıları, bilginin yapılandırılma surecinde önemli bir yere sahiptir. Her bireyin ön bilgileri ve yaşantıları farklı olduğundan bilgiyi yapılandırması da farklı olacaktır. Yapılandırma sürecinde birey, zihninde bilgiyle ilgili anlam oluşturmaya ve oluşturduğu anlamı özümsemeye çalışır. Bir başka deyişle bireyler öğrenmeyi kendilerine sunulan biçimiyle değil, zihinlerinde yapılandırdıkları biçimde oluştururlar.

Öğrenci, öğretmenin yaptıklarına ulaşmak yerine kendi yapılarını oluşturur. Derste daha fazla sorumluluk ve inisiyatif alır. Bilgiyi aktif olarak alır ve önceki öğrenmeleri ile ilişkilendirir. Öğrenirken gerçek durumlar ve gerçek nesnelerle etkileşime girer. Dersin planlamasında aktif olarak yer alır; öğrenme süreciyle ilgili kararlara katılır. Öğrenciler sınıf tartışmalarına katılır ve düşüncelerini ifade eder. Eleştirel, yaratıcı ve yansıtıcı düşünme gibi üst düzey düşünme aktivitelerinde bulunur. Okulda ve derste kazandığı bilgileri gerçek yaşam koşullarına uygular. Grup çalışmalarında bulunur ve bireysel sorumluluklarını yerine getirir. Kendi çalışmalarını ve performansını değerlendirir. Öğrenenler bilgiyi araştırıp keşfederek, yaratarak, yorumlayarak ve çevre ile etkileşim kurarak yapılandırır. Yapılandırıcı yaklaşım uygulamaları öğretmenleşen öğrenci, öğrencileşen öğretmen eğilimini yansıtır.

Kaynak: ATA-AÖF, EĞİTİM FELSEFESİ, Yrd. Doç. Dr. Tugay TUTKUN